Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

jól lát

  • 1 jól lát

    he can see well

    Magyar-ingilizce szótár > jól lát

  • 2 jól

    правильно хорошо
    * * *
    хорошо́; здо́рово

    jól táplált — упи́танный

    jól van! — хорошо́!, ла́дно!

    * * *
    A. 1. хорошо; (szerencsésen) благополучно, порядочно, biz. здорово, хорошенько, неплохо, недурно;

    elég \jól — довольно хорошо;

    igen/nagyon \jól — очень хорошо; отлично, прекрасно; nem valami \jól — слабовато;

    2.

    (igével) \jól áll vkinek — идёт кому-л. к лицу;

    ez \jól áll magának — ото вам к лицу; a ruha \jól áll rajta — платье хорошо сидит; ez a felöltő nem áll \jól rajtam — это пальто на мне плохо сидит; \jól áll a dolga/az ügye — дело обстоит благополучно у него; \jól benyakal — здорово/изрядно выпить; \jól beszél vmely nyelvet — свободно/бегло говорить на каком-л. языке; \jól dolgoztunk — мы здорово поработали; \jól él vkivel — жить в ладу с кем-л.; vkin \jól elveri a port — отколотить кого-л. как следует; ha \jól emlékszem — если я хорошо помню; \jól érzem magam — я чувствую себя хорошо; мне хорошо; \jól érzi magát ott — ему там хорошо; \jól esik az eső — идёт сильный дождь; \jól halad — идти гладко/ладно/успешно; a dolog \jól halad — дело идёт гладко/ладно; \jól házasodik — жениться удачно; elég \jól ír (íróról is) — он довольно хорошо пишет; онпишетпорядочно; \jól jár az óra — часы идут точно/хорошо; átv. \jól jártam — мне повезло; \jól járt vele — ему повезло с кем-л., с чём-л.; \jól járt — он кончил удачно; это хорошо вышло для него; ez nekem \jól jön — это мне наруку/кстати; gúny. ez ugyan \jól kezdődik! — ну, это хорошо начинается !; pihenje \jól ki magát — отдохните как следует; \jól lát vmit — хорошо видит что-л.; \jól leissza magát — напиться допьяна; \jól megadta neki! — вот так сказал! gúny. ezt \jól megcsináltad ! ну, ты это хорошо сделал!; \jól megfelel a kérdésre — ответить впопад на вопрос; \jól megmondta — здорово сказал; ha minden \jól megy — если всё хорошо будет;

    если всё будет впорядке;

    minden \jól ment — всё прошло благополучно;

    \jól megy az üzlet — торговля идёт хорошо; \jól megy a sora — ему живётся неплохо; \jól mondom? — верно ли v. так ли4я говорю? \jól mondta хорошо сказано; \jól olvasható — разборчивый; \jól pereg a nyelve
    a) (folyékonyán) — гладко говорить; говорить без запинки;
    b) (jól odamond) у него язык хорошо подвешен;
    ez \jól sikerült — хорошо удалось;
    \jól táplálja a gyermekét — она хорошо кормит ребёнка; \jól tart a varrás — шов прочный; \jól teszi, ha eljön — вы хорошо сделаете, если придёте; én nagyon \jól tudom — я отлично знаю; я это прекрасно знаю; \jól van ! — идёт! хорошо ! ладно ! táj. добро ! \jól van már! ну, ладно! довольно! хорошо, хорошо!; \jól van, ahogy van — хорошо так, как есть; \jól van, legyen a kívánságod szerint — хорошо, будь по-твоему; \jól vagyok — мне хорошо; я чувствую себя хорошо; \jól viseli magát — вести себя хорошо;

    3.

    (jelzővel) \jól álló ruha — хорошо сидящее платье;

    \jól ápolt — выхоленный; \jól célzott lövés — точный выстрел; \jól elkészített ebéd — хорошо приготовленный обед; \jól értesült — сведущий; (хорошо) осведомлённый; \jól értesült ember
    a) — хорошо осведомлённый человек;
    b) gúny. всеведущий человек;
    \jól fejlett gyermek — хорошо развитый ребёнок;
    \jól felfogott érdekből — из собственных интересов; \jól fésült ifjú — хорошо причёсанный/ű/v. элегантный юноша; \jól ismert — хорошо известный; небезызвестный; \jól képzett — хорошо образованный; \jól kereső — хорошо зарабатывающий; \jól megtermett fickó — рослый парень; \jól megvarrt kabát — хорошо сшитый пиджак; \jól működő — хорошо действующий; \jól nevelt ( — хорошо) воспитанный; (szélesebb értelemben) приличный; rég. бонтонный; \jól nevelt ember — приличный человек; \jól nevelt gyermek — воспитанный ребёнок; \jól öltözött — хорошо одетый; \jól szabott — хорошо выкроенный; \jól tájékozott egyén — хорошо осведомлённый человек; \jól táplált — упитанный, полный; \jól táplált gyermek — упитанный ребёнок; \jól táplált ló — гладкая лошадь; \jól tejelő — удойливый; \jól tejelő szarvasmarha — высокоудойный молочный скот; \jól tejelő tehén — удойная/удойливая корова; \jól termő — плодородный; \jól termő talaj — плодородная почва; \jól végzett munka — хорошо сделанная работа;

    4.

    (tagadásban) nem (valami) \jól — неблестяще, неважно;

    nem valami \jól tanul — он учится неблестяще; nem valami \jól érzi magát — он себя чувствует неважно; a testvéremmel nem élünk \jól — мы с братом плохо живём; nem megy \jól a soruk — у них неблагополучно; se \jól, se rosszul — кое-как; ни шатко, ни валко;

    В. kf. jobban 1. лучше;

    egyre jobban — всё лучше и лучше;

    jobban, mint valaha/ bármikor — лучше чем когда бы то ни было; a munka jobban megy — работа лучше идёт; ő jobban beszél, mint ír — говорит он лучше, чем пишет; jobban érzi magát v. jobban van — ему лучше; jobban érzi magát? — лучше ли вам? jobban kihasználja a munkanapot уплотнить рабочий день; jobban mondva — лучше/вернее/ точнее говори; jobban teszi ha alszik — вы лучше спите; jobban tudja nálam — он знает лучше моего;

    2. (erősebben) более, больше;

    a lárma egyre jobban erősödött — шум всё более и более усиливался;

    ez neki jobban tetszik — ему это больше нравиться;

    3.

    (inkább) mindennél jobban — более/nép. пуще всего;

    jobban szeret vmit vminél — предпочитать что-л. чему-л.

    Magyar-orosz szótár > jól

  • 3 lát

    [\látott, lásson, \látna]
    I
    ts. 1. видеть; (többször) видывать; biz. (főleg tagadómondatban) видать;

    a vonatot még nem lehet \látni — поезда ещё не видно;

    semmit sem lehet \látni — ничего не видать; ни зги не видно;

    2.

    átv. előre \lát — предвидеть, предусматривать/предусмотреть;

    ahogy én \látom a dolgot — по моему разумению; по-моему; csak most \látom, hogy igaza van — теперь-то я вижу, что он прав; a tényeket egységbén \látja — рассматривать факты в единстве их взаимоотношений; ebben nem \látok semmi különöset — я не вижу в этом ничего особенного;

    3.

    szól. mindezt rózsás színben \látja — смотреть на всё сквозь розовые очки;

    sötéten \lát — быть пессимистом; szükségét \látja vminek — считать что-л. необходимым; vmit torzítva \lát — видеть что-л. (как) в кривом зеркале; akkor lássam, amikor a hátam közepét! — как своих ушей не видать тебя !; ne is lássam ! — глаза б мой не видали!; a színét sem \látja vkinek — ни слуху, ни духу не знать о ком-л.; közm. nem \látja a fától az erdőt — из-за деревьев не видеть леса; за кустами не увидеть леса; по лесу ходит, дров не найдёт; több szem többet \lát — ум хорошо, а два лучше;

    4.

    \látod

    milyen vagy! вишь ты какой!;
    lássuk csak! ну посмотрим! 5.

    átv. (találkozik) régóta nem \látni őt — его давно не видать;

    örülök, hogy \látom ( — я) рад вас видеть; örültem, hogy \láttam — я был рад видеть его;

    mi van veled, hogy már olyan régen nem \láttunk? что же тебя давно невидно? 6.

    (tapasztal) a javaslatban sértést \lát — усматривать обиду в предложении;

    sok mindent \látott élete folyamán — много перевидал он на своём веку; sok vihart \látott — он видал виды; ki \látott már ilyet? — видали уж подобные? világéletemben még ilyent nem \láttam никогда в жизни не видал такого;

    7.

    álmot \lát — видеть сон; ему снится;

    8.

    szívesen \lát — радушно принять v. встретить; встретить с радушием;

    vendégül \lát vkit — принимать/принять как гостя кого-л.;

    9.

    hasznát \látja vminek — добиться пользы от чего-л.;

    jónak \lát — считать уместным/целесообразным;

    II
    tn. 1. видеть;

    jól \lát — хорошо видеть;

    a szürkület ellenére még jól lehetett \látni — несмотря на сумерки, ещё хорошо было видно; roszszul lehet \látni — плохо видно; nem \lát tisztán — у него туман в глазах; duplán \látok — у меня двоится в глазах; messzire \lát — видеть на далёкое расстояние; быть дальнозорким;

    2.

    átv. a jövőbe \lát — предвидеть будущее; провидеть;

    távolba \lát — быть склонным к телепатии; kezd világosan/tisztán \látni — прозревать/прозреть;

    3.

    szól. megy, amerre a szeme \lát — идти, куда глаза глядит;

    nem \lát a szemétől tréf. — слона не приметить; nem \lát tovább az orránál — он не видит дальше своего носа; видеть не далее своего носа; se \lát, se hall — не взвидеть света;

    4.

    vkinek a leikébe \lát — смотреть в душу комул.;

    vkinek a veséjébe \lát — видеть насквозь кого-л.;

    5. (vmihez) приниматься/приняться за что-л.;

    evéshez \lát — взяться за еду;

    dolga után \lát — взяться за свой дела; munkához \lát — взяться/браться за работу; приступать/приступить к работе; láss hozzá! — берись!

    Magyar-orosz szótár > lát

  • 4 JÓL

    Noel, Nowell, Noóel
    * * *
    n. pl. Yule, a great midwinter feast in the heathen time, afterwards applied to Christmas.
    * * *
    n. pl., in rhymes, gólig, Jóla, Ó. H. (in a verse); [A. S. geôl, sometimes used of the whole month of December, whereas December is also called æra geola = fore Yule, and January æftera geola = after Yule; the plur. in Icel. perhaps refers to this double month. The origin and etymology of the word Yule is much contested, and has been treated at length by Grimm (Gesch. der Deutschen Sprache), who tries to make out a relation between the Lat. Jūlus or Jūlius and the Teut. Yule, the one being a midsummer month, the other a midwinter month; like former etymologists, he also derives the word from hjól, a wheel, as referring to the sun’s wheeling round at midwinter and midsummer time. The resemblance of the words is striking, as also the old northern celebration of the midsummer feast Jónsvaka (see below), which was in fact a kind of midsummer Yule.]
    B. Yule, a great feast in the heathen time, afterwards applied to Christmas (as still in North. E.) In Icel. popular usage Yule-eve is a kind of landmark by which the year is reckoned, so that a man is as many years old as he has passed Yule nights, hafa lifað (so and so) margar Jóla-nætr; for the year counts from Yule night, whence the phrase, vera ílla or vel á ár kominn, to become well or ill in the year; thus a person born shortly before Yule is ‘ílla á ár kominn,’ for at next Yule he will be reckoned one year old, whereas one born just after it is ‘vel á ár kominn.’ The heathen Yule lasted thirteen days, whence are derived the names Þrettándi, the thirteenth = Epiphany, i. e. the 6th of January, as also the Engl. ‘Twelfth-night;’ it is however probable that the heathen feast was held a little later than the Christian (see hökunótt). The heathen Yule was a great merry-making, and tales of ghosts, ogres, and satyrs were attached to it, esp. the Jóla-sveinar or ‘Yule-lads,’ a kind of goblins or monster satyrs, thirteen in number, one to each day of the feast, sons of the kidnapping hag Grýla (q. v.), whose names were used to frighten children with, see Ísl. Þjóðs. i. 219, 220. As the night lengthens and the day shortens, the ghosts gain strength, and reach their highest at Yule time, see Grett. ch. 34–37, 67–70, Eb. ch. 34, Flóam. S. ch. 22. The day next before Yule is called atfanga-dagr (q. v.) Jóla, when stores were provided and fresh ale brewed, Jóla-öl. Passages in the Sagas referring to Yule are numerous, e.g. Hervar. S. ch. 4, Hálfd. S. Svarta ch. 8, Har. S. Hárf. ch. 16 (in a verse), Hák. S. Góða ch. 12, 15, 19, Ó. H. ch. 151, Eb. ch. 31, Landn. 3. ch. 15 (in the Hb.), Bjarn. 51 sqq., Sturl. iii. 127. As for Yule games cp. the Norse and Danish Jule-buk, Jola-geit (Ivar Aasen) = a Yule goat, Dan. Jule-leg = a Yule game.
    II. in poetry a feast (generally); hugins jól, a raven’s feast, Fms. vi. 255 (in a verse), cp. Bjarn. 36.
    COMPDS: Jólaaptan, Jólabál, Jólaboð, Jólabók, Jóladagr, Jóladrykkja, Jólafasta, Jólafriðr, Jólaföstubók, Jólaföstutíð, Jólagjöf, Jólagrið, Jólahald, Jólahelgi, Jólahöll, Jólakveld, Jólales, Jólamorgin, Jólanótt, Jólaskrá, Jólasveinar, Jólatíð, Jólatíðir, Jólatíðabók, Jólatungl, Jólaveizla, Jólavist, Jólaöl.

    Íslensk-ensk orðabók > JÓL

  • 5 he\ can\ see\ well

    English-Hungarian dictionary > he\ can\ see\ well

  • 6 megy

    [ment, menjen, menne] 1. (halad) идти; {1ер} ступать/ступить;

    egyenes irányban \megy — идти прямо; прямить;

    együtt \megy vkivel — идти с кем-л.; сопутствовать кому-л.; előbbre \megy (vmi felé) — придвигаться/придвинуться (к чему-л.); előre \megy — идти вперед; erdőben \megy — идти лесом; felfelé/hegynek \megy — идти в гору; gyalog \megy — идти пешком; hátrafelé \megy — идти назад; lábujjhegyen \megy — идти на цыпочках; lábujjhegyen \megy előre — пробираться на цыпочках; lassan/nehézkesen \megy — идти медленно; biz. идти нога за ногу; lefelé \megy — идти под гору; (lejtőn) идти под уклон; lépésben \megy — идти шагом; vmi mellett \megy — проходить/пройти мимо чего-л.; súlyos léptekkel \megy — тяжело ступать/ступить;

    egy tapodtat sem tud. menni он шагу ступить не умеет;

    tapogatózva \megy — идти ощупью;

    toronyiránt \megy — прямить; az utcán \megy — идти по улице; az úton \megy — идти по дороге; menj! — иди ! пошбл(вон)! ступай! поезжай! biz. давай ! nép., biz. поди!; menj a csudába ! — а, ну тебя !; menj dolgodra ! — иди отсюда ! ступай себе мимо!; menj haza! — ступай себе домой !; menj isten hírével! — ступай себе с богом! menj a pokolba! иди к чёрту! ну тебя к лешему !;

    menjen, amerre a két szeme lát! идите на все четыре стороны! átv., szól. ugyan, menjen már! (hagyja abba !} бросьте! оставьте! menjetek ! идите ! ступайте ! biz., nép. давайте!l пошли !;
    menjünk ! пошли !; 2. (vmely közlekedési eszközön, lovon) ехать/поехать; (rendszeresen) ездить/поездить;

    autóbuszon/villamoson/vonaton \megy — ехать на автобусе/на трамвае/на поезде;

    hajón \megy — плыть на корабле; lóháton \megy — ехать v. кататься верхом; lovaskocsin \megy — ехать в конном экипаже; szánon \megy — ехать в/на санях;

    3. (valamely közlekedési eszköz) идти, ехать;

    a vonat délre \megy — поезд идёт v. едет на юг;

    a vonat Moszkváig \megy — поезд следует до Москвы; egy óra múlva \megy a vonat — поезд идёт через час; amíg a vonat \megy — во время хода поезда;

    4. (száll, pl. sárkány) летать, носиться;
    5. (áru, tárgy) идти; (szállítják, viszik) доставлять что-л. на чём-л.;

    az áru liften \megy az emeletre — товары наверх поднимаются лифтом;

    a levelek pontosan mennek письма идут исправно;

    levél \megy — письмо следует;

    6. (kártyalap) vkinél van находиться в руках у кого-л.;
    7.

    (átv. is)(vminek a szintje, ára) feljebb \megy — повышаться/повыситься;

    lejjebb \megy — снижаться/снизиться;

    8. vhová (vmilyen célból) идти во что-л., на что-л.; направляться/направиться, переходить/перейти; biz. держать путь куда-л.;
    hová mégy? куда идёшь? ugyan hová mégy? куда тебя несёт? nincs hová mennie ей некуда деваться; nem volt hova mennie biz. ему некуда было податься;

    bevásárolni \megy — ходить за покупками;

    nyaralni \megy — ехать на дачу; rövidesen nyaralni \megyünk — мы скоро двигаемся на дачу; sétálni \megy — идти v. отправляться гулить; táncolni \megy — пойти на танцы; a híd alá \megy — подходить под мост; vki elé \megy — идти навстречу кому-л.; \megyek hazafelé — иду домой; emberek közé \megy — показы ваться на людях; szól., biz. людей посмотреть и себя показать; közel \megy vmihez — подступать/ подступить к чему-л.; közelebb \megy — подходить ближе; csatába/harcba \megy — идти в бой; átv. halálba \megy — идти на смерть;

    a telepesek új helyekre mentek колонисты перешли на новые места;

    munkába \megy — выходить/выйти на работу; (vízről) partra \megy съезжать на берег;

    színházba \megy — идти в театр; az utcára \megy — идти на улицу; az üzletbe \megy — идти в магазин; vendégségbe \megy — идти в гости; szól. világgá \megy — ходить по миру;

    9. vkiért, vmiért идти v. заходить/ зайти v. заезжать/заехать за кем-л., за чём-л.;

    menj orvosért! — сходи за доктором! érted \megyek я заеду за тобой;

    kenyérért ment он пошёл за хлебом;

    \megyek vízért — иду за водой v. по воду;

    10. vki, vmi ellen идти на кого-л., на что-л. v. против кого-л., против чего-л.;
    11. vkinek, vminek (nekimegy, beleütközik) наталкиваться/натолкнуться на кого-л., на что-л.; (járművel) наехать на кого-л., на что-л.;

    az autó az oszlopnak ment — машина наехала на столб; (átv. is) lépre \megy попадаться на чью-л. удочку;

    12.

    (átv. is) vmibe/vmire \megy (megkezd vmit) — пойти на что-л.;

    nyugalomba/ nyugdíjba \megy — переходить/перейти v. выходить/выйти на пенсию v. в отставку; ökölre \megy — идти на кулачки; szabadságra \megy — уходить уйти в отпуск; szükségre \megy — пойти в уборную/ nép. на двор;

    13. (működik, jár pl. gép) ходить; быть в действии; работать;

    a motor \megy — мотор работает;

    az óra \megy — часы идут;

    14.

    az idő \megy (múlik) — время идёт;

    15. (munka, tanulás síby идти;

    hogy \megy a munka ? hogy mennek a dolgai? — как (ваши) дела? как ваши успехи? что поделываете? как поживаете? как вам живётся? hogy \megy az üzlet? как делишки? jól \megy a dolgunk нам хорошо живётся; нам живётся неплохо;

    a dolgok jól v. rosszul mennek дела идут хорошо v. плохо;

    a dolog jól \megy — дело идёт на лад;

    a dolog simán \megy — дело на мази; дело идёт как по маслу;

    nem ment egészen simán ото не даром досталось;

    a dolog nem \megy — дело не ладится;

    minden magától \megy — всё это делается само собой; minden a maga rendjén \megy — всё идёт своим чередом; könnyen \megy vkinek — легко даваться кому-л.; nehezen \megy vkinek — не даваться кому-л.; ez nekem könnyen \megy — это мне с руки; az orosz nyelv. könnyen \megy nekem — русский язык даётся мне легко; ez rosszul \megy — это идёт плохо; это плохо вяжется; rosszul \megy a sora — ему приходится худо;

    16. biz. (történik, folyik) обходиться/ обойтись;

    kiabálás nélkül nem \megy — без крика не обходится;

    17.

    (áru) ez az áru jól \megy — это очень ходкий товар;

    18. (színdarab, film) идти;

    holnapután a Varázsfuvola \megy — послезавтра идёт (опера) «Волшебная флейта»;

    ez a színdarab a múlt évadban ment эта пьеса шла в прошлом сезоне;

    a darab telt/táblás ház előtt \megy — пьеса идёт с аншлагом;

    19. (illik) подходить к чему-л.;

    ez a nyakkendő nem \megy az öltönyhöz — этот галстук не подходит к костюму;

    20. (lehetséges) ez nem ment neki это ей не далось;

    ez nem \megy (tűrhetetlen) — этого делать нельзя; это невозможно;

    ez így nem mehet tovább так продолжаться не может;
    ez nem fog menni это не пройдёт; 21.

    átv. vki/ vmi után \megy (követ) — идти за кем-л., за чём-л.;

    a tanítója után \megy — идти за своим учителем;

    22.

    átv. vmerre \megy (pl. út, vezeték) — вести в каком-л. направлении;

    az út felfelé \megy — дорога ведёт вверх;

    23.

    átv. \megy vmeddig (írásban, olvasásban) — дойти до чего-л.;

    24.

    átv. az élet \megy a maga útján — жизнь идёт своим чередом;

    a történelem megy a maga útján история идёт своим путём; история возьмёт своё;

    \megy a saját útján — идти своей дорогой;

    25.

    átv. híre \megy — слух идёт; получить огласку;

    26.

    átv. feleségül/nőül \megy vkihez — выходить/выйти (замуж) за кого-л.;

    nem \megy férjhez — засиживаться/засидеться в девках; nővérem katonához \megy feleségül — моя сестра выходит за военного;

    27.

    átv. biztosra \megy — бить наверняка;

    28.

    átv. (pályaválasztással kapcsolatban) vhova \megy — идти во что-л.;

    vminek \megy — становиться/стать кем-л.; egyetemre \megy — идти в университет; vmilyen pályára \megy — выбирать/выбрать себе профессию; repülőnek \megy — идти в лётчики; стать лётчиком; szerzetesnek \megy — уходить/уйти в монастырь; szövetkezetbe \megy — идти в артель; termelőszövetkezetbe \megy — вступить в производственный кооператив; tanárnak \megy — пойти в учителя;

    29.

    átv. (behatol) a szeg nem \megy a falba — гвоздь не идёт в стену;

    30.

    átv. (belefér) nem \megy a dugó az üvegbe — пробка не входит в бутылку;

    az üvegbe két liter \megy — в бутылке содержится два литра; nem \megy a fejébe — это ему не входит в голову; semmi sem \megy a fejébe — ничего не идёт в голову;

    31.

    átv. \megy vmire (viszi vmire) — достигать/достигнуть v. достичь чего-л.;

    nem sokra mégy vele v. nem lehet vele sokra menni с ним далеко не уйдошь;

    semmire sem \megy — не иметь успеха;

    32.

    átv. edáig \megy, hogy — … доводить/довести до того, что …;

    túl messze \megy v. miben biz. — зарываться/ рарваться;

    33.

    átv. vmennyire \megy (rúg összeg/ szám) — исчисляться/исчислиться, измеряться/измериться;

    34.

    átv., biz. egyre \megy — всё одно; всё равно; это сводится к тому же самому;

    35.

    átv., biz. ritkaságszámba \megy — считаться редкостью;

    36.

    átv., biz. \megy a hasa — у него понос;

    37.

    átv. feledésbe \megy (pl. szokás) — отойти в прошлое;

    füstbe \megy (pl. terv) — взлететь на воздух;

    38. átv. (idő (el)múlik) mentek az évek шли годы;
    39.

    szól. fejjel \megy a falnak — лезть на рожон;

    \megy, mint a karikacsapás — идёт как по маслу;

    ment minden, mint a karikacsapás всё пошло, как по нотам;
    úgy ment minden, ahogy mi akartuk вышло по-нашему;

    ötletért nem \megy a szomszédba — он не лыком шит;

    40.

    közm. a baj könnyen jön, nehezen \megy — беду скоро наживёшь да не скоро выживешь;

    ha nem \megy szépszerivel, majd \megy erőszakkal — не мытьём, так катаньем; sok kicsi sokra \megy ( — бережёная) копейка рубль бережёт

    Magyar-orosz szótár > megy

  • 7 szem

    * * *
    I формы: szeme, szemek szemet

    szeme láttára — на глаза́х у кого

    szemmel láthatóan — очеви́дно

    szemébe mondani — говори́ть, сказа́ть в глаза́

    szem előtt tartani — иметь в виду́

    II формы: szeme, szemek, szemet
    1) зерно́ с
    2) я́года ж ( входящая в гроздь)
    3) крупи́нка ж
    4) петля́ ж ( в вязании)
    * * *
    [\szemet, \szeme, \szemek] 1. глаз, rég. око;

    ball \szem — левый глаз;

    barna \szem — карие глаза jobb \szem правый глаз; kancsal \szem — косые глаза; kidüledt \szem — глаза навыкат(е); kis \szem — глазок;

    ;

    könnyes \szem — глаза, полные слёз;

    lázas \szem — лихорадочные глаза; nagy \szem — глазища; szürke \szem — серые глаза; tágra nyitott \szem — широко открытые глаза; táskás \szem — мешки под глазами; vérben forgó \szem — глаза, налитые кровью; orv. \szem alatti — подглазный; \szem feletti — надглазный; fekete karika a \szem körül — чёрная кайма вокруг глаз; \szem — е közé néz vkinek смотреть прямо в глаза кому-л.; смотреть кому-л. в лицо; orv. a \szem alkalmazkodása — адаптация глаза; a \szem — е fehére белок; a \szem szivárványhártyája — ирис; a \szem vágása — разрез глаз; sírásra áll a \szeme — глаза на мокром месте у кого-л.; nem tud. betelni a \szeme vmivel — смотреть не насмотреться; ég (fáj) a \szemem — у меня жгучая боль в глазах; átv. \szeme tűzben ég — его глаза горит огнём; elveszti a \szeme világát — потерять зрение; felragyogott — а \szemе глаза у него загорелись; csillagot/szikrát hány a \szemem (ütéstől) — у меня искры из глаз посыпались; káprázik a \szemem — у меня рябит в глазах; karikás a \szeme — у него круги под глазами; átv. majd kiesik a \szeme — смотреть во все глаза; majd kiesik a \szeme az éhségtől — глотать слюни; kimered — а \szemе таращиться/вытаращиться; átv. kinyílik a \szeme — открываются/откроются глаза у кого-л. на что-л.; átv. majd kisül a \szeme — не знать куда глаза девать/деть; szól. kopog a \szeme az éhségtől — глотать слюни; kit látnak \szemeim? — кого я вижу? megy/fut, amerre a \szeme lát идти v. бежать куда глаза глядит; több \szem többet lát — ум хорошо, а два лучше; vkinek a \szeme láttára — на глазах у кого-л.; biz. перед носом кого-л.; \szemem láttára — на моих глазах; у меня на глазах; mindenki \szeme láttára — на глазах у всех; на людях; vkinek a \szeme láttára elloptak vmit — из-под (самого) носу кого-л. украли что-л.; a szomszédok \szeme láttára — под носом у соседей; lecsukódik — а \szemе глаза закрываются; majd leragad a \szeme — его клонит v. тянет ко сну; majd leragadt a \szeme az álmosságtól — веки отяжелели; \szem — е porral telt meg пылью заслепило глаза; nagyobb a \szeme, mint a gyomra — всё бы съел глазами; közm. a \szem a lélek tükre — глаза — зеркало души; vkinek a \szemébe hazudik — лгать в глаза кому-л.; port hint vkinek a \szemébe — пускать пыль в глаза кому-л.; втереть кому-л. очки; átv. напустить (в глаза) туману; átv. hogy port hintsen a \szemébe — для отвода глаз; vkinek \szemébe mond vmit — сказать v. высказывать/высказать что-л. в лицо кому-л.; vkinek a \szemébe nevet — смейться в глаза кому-л.; a \szemébe néz vkinek — заглядывать кому-л. в глаза; átv. \szemébe néz vminek — смотреть v. глядеть в лицо чему-л.; átv. \szemébe néz az igazságnak — смотреть правде в глаза; nem mer a \szemébe nézni — бояться посмотреть в глаза; избегнуть взгляда; \szemébe tolultak a könnyek — на глазах у него выступили слёзы; нахлынули слёзы; átv. vkinek a \szemébe vág vmit — кидать/кинуть в лицо кому-л.; átv. \szemébe vágja az igazságot — резать правду в глаза; átv. más \szemében észreveszi a szálkát — сучок в чужом глазу замечать; szól. más \szemében a szálkát is meglátja, a magáéban a gerendát sem — чужие грехи перед очами, а свой за плечами; \szemen köp — плевать в глаза; átv. плевать в лицо; látni a \szemén, hogy — … видеть по глазам, что…; по глазам видно, что …; (vkinek) a szép \szeméért за прекрасные глаза кого-л.; ради прекрасных глаз кого-л.; nem hiszek a \szememnek — я глазам не верю; nem hisz a saját/ tulajdon \szemének — не верить своим/собственным глазам; egy \szemre való — одноглазый; fél \szemére vak — слепой на один глаз; átv. \szemére hány/vet vkinek vmit — попрекать/попрекнуть кого-л. за что-л.; упрекать кого-л. в чём-л., укорить/укорить кого-л. в чём-л.; ставить/ поставить кому-л. что-л. в упрёк; átv. \szemére hányja/veti vkinek, hogy — … ставить кому-л. в упрёк что …; átv. \szemére hány/vet vmely hibát — попрекать кого-л. за ошибку; átv. \szemére hányja vkinek a makacsságát — упрекать кого-л. в упрямстве; mintha hályog esett volna le a \szememről — у меня спала с глаз завеса; behunyja a \szemét — закрывать/закрыть глаза; \szemét forgatja — вращать белками/глазами; biz. вращать зрачками; szól. hátul hordja a \szemét — глаза на затылке у кого-л.; átv. \szemet huny vmi felett — смотреть v. глядеть сквозь пальцы на что-л.; закрывать/ закрыть глаза на что-л.; kerüli a \szemét az álom — сна ни в одном/едином глазу нет; kidülleszti a \szemét — выпучить v. вытаращить глаза; kifárasztja a \szemét — высмотреть глаза; \szemét kifordítja — закатывать глаза; (majd) kinézi a \szemét все глаза проглядеть; jól kinyitja a \szemét — смотреть в оба; kisírja a \szemét — выплакать v. проплакать (все) глаза; ezzel akarja a \szememet kiszúrni ? — этим он хочет замазать мне глаза ? majd kiszúrja a \szemét бросаться/броситься в глаза; szól. vmivel kitörli a \szemét vkinek — замазать глаза кому-л. чём-л.; (örökre) lehunyja a \szemét закрыть (навеки) глаза; le nem hunyva a \szemét — не смыкая глаз; (a halál pillanatában) lezárja vkinek a \szemét закрыть глаза кому-л.; rég. принять чеи-л. вздох; \szemét mereszti — таращить/ вытаращить глаза; nagy \szemeket mereszt — делать/сделать большие глаза; mit mereszted úgy rám a \szemed? nép. tréf. — что ты на меня свой глазенапы выпучила; kerekre nyitja a \szemét — смотреть большими глазами; tágra nyitja a \szemét — широко раскрьпъ глаза; rontja a \szemét — портить себе глаза; \szemet szúr vkinek — мозолить глаза кому-л.; itt nyitva kell tartani a \szemet — тут нужен глаз да глаз; hová tette a \szemét? — куда он дел свой глаза? где были его глаза? közm. \szemet szemért, fogat fogért око за око, зуб за зуб; nem lát a \szemétől — слона не приметить; távol a \szemtől, távol a szívtől — с глаз долой, из сердца вон; behunyt \szemmel — с закрытими глазами; csukott \szemmel is hisz vkinek — слепо верить кому-л.; két \szememmel láttam — я это видел своими глазами; könnyes \szemmel — со слезами на глазах; már-már láttam lelki \szemeimmel, amint — я уже воображал, как…; \szemmel látható — очевидный, бесспорный, явный; \szemmel láthatólag/láthatóan — очевидно, на глазах; по-видимому, заметно, видимо; \szemrnel láthatóan megöregedett — он заметно постарел; ez neki \szemmel láthatóan tetszik — ему это, видимо, нравится; (átv. is) nyitott \szemmel — с открытыми глазами; nyitott \szemmel alszik — чутко спать; átv. nyitott \szemmel jár a világban — объективно смотреть на вещи; összehúzott \szemmel — прищуренными глазами/biz. глазками; saját \szemével — своими глазами; csak azt hidd el, amit a saját \szemeddel látsz — не верь чужим речам, верь своим очам; sóvár \szemmel — жадными глазами; szabad \szemmel — невооружённым/простым глазом; tágra nyílt \szemmel néz — во все глаза глядеть v. смотреть; смотреть удивлёнными глазами;

    2.

    (megszólítás) \szemem fénye — светик, свет очей/жизни;

    a család \szeme fénye — любимчик; úgy vigyáz rá, mint a \szeme fényére — беречь v. хранить как зеницу ока;

    3. (nézés, tekintet) глаза, взор, зрение;

    ábrándos \szem — мечтательные глаза;

    bágyadt/epekedő \szem — глаза с поволокой; bánatos/szomorú \szemek.

    тоскливые глаза;

    csillogó/ragyogó \szem — ясные/ сийющие глаза;

    élettelen \szem — мёртвые глаза; fénytelen \szem — тусклые глаза; értelmet sugárzó \szemek — смышлёные глаза; szűrős \szem — колючий взгляд; szól. a \szeme sem áll jól — у него плутовской/ плутоватый/хитрый вид; csupa \szem és fül — он весь внимание; слушать во все уши; minden \szem feléje fordul — все глаза проворачиваются в его сторону; körbe jár a \szeme — обводить/обвести глазами; megpihen a \szeme vmin — глаз отдыхает на чём-л.; \szemük összevillan — их взгляды на миг встретились; rajta van a \szeme
    a) — не спускать глаз с кого-л., с чего-л.;
    b) átv. следить за чём-л.;
    vál. rajtunk a világ \szeme — глаза мира прикованы к нам;
    szúr a \szeme — у него колет в глазу; vkinek a \szeme elé kerül — попадать/ попасть кому-л. на глаза; ne kerülj a \szemem elé! — на глаза не показывайся! (ezek után) hogy kerüljek a \szeme elé? с какими глазами появиться v. показаться к кому-л. ? \szem elől с глазу; из глаз; hordd el magad a \szemem elől! — уходи с глаз долой!; \szem elől eltakarodik — убираться (вон); eltűnik vkinek a \szeme elől — с глаз (долой) уходить v. удалиться; скрываться/ скрыться v. пропадать/пропасть из чьих-л. глаз; eltűnt a \szeme elől — он исчез из поля зрения; elveszt \szeme elől — потерять v. выпустить v. упустить из виду; takarodj a \szemem elől! — уходи с глаз долой! с глаз (моих) долой! átv. \szem elől téveszt упускать из виду; \szem elől tévesztették egymást — они потеряли друг друга из виду; a \szem — е előtt перед носом; elsötétül a \szemem előtt a világ — у меня темнеет в глазах; a \szem — е előtt nőtt fel он вырос на его глазах; \szem — е előtt lebeg перед глазами v. в глазах стоить у кого-л\szem előtt tart иметь в виду; не терять из виду; ezt \szem előtt kell tartani — это надо иметь в виду; vkinek a \szeméböl kitalál/kiolvas vmit — угадать v. читать что-л. по глазам у кого-л.; vkire, vmire emeli \szemét — поднять глаза на кого-л., на что-л.; rajta felejti a \szemét a szép nőn — засматриваться/засмотреться на красавицу; felemeli \szemét vkire — поднять глаза на кого-л.; \szemét járatja — водить глазами; \szemét körülhordozza — озираться; \szemét legelteti vkin, vmin — засматриваться/засмотреться на кого-л., на что-л.; \szemét lesüti — опускать/опустить глаза; потопить взор; \szemét le nem veszi vmiről — не сводить v. не спускать глаз с чего-л.; nem veszi le vkiről a \szemét — сводить/свести глаз с кого-л.; ráemeli \szemét vkire — устремлять/устремить глаза на кого-л.; ráemelte a \szemét — он поднял глаза на неё; ráfüggeszti/rámereszti \szemét vkire — уставиться в/на кого-л.; \szemét rászegezi — пристально всматриваться; sérti/bántja vkinek a \szemét — оскорбить чеи-л. взор v. чьё-л. зрение; \szemet vet vmire — сильно желать чего-л.; más vagyonára vet \szemet — покушаться на чужое добро; \szemtől \szembe — лицом к лицу; \szemtől \szembe hízeleg, hátad mögött kinevet közm. — на языке мёд, а в сердце лёд; (majd) felfalja a \szemével есть v. пожирать глазами; majd felnyársalja a \szemével — глазами хотеть съесть; \szemével keres v. követ vkit — искать v. провожать/проводить кого-л. глазами; \szemével követi — следить глазами; ferde/görbe \szemmel néz vkire — косо смотреть на кого-л.; mindenki ferde \szemmel néz rám — все на меня косятся; más \szemmel nézi a dolgot — он смотрит на это по иному; vasvilla \szemekkel néz — смотреть как лютый зверь; \szemmel tart vkit, vmit — следить, наблюдать, присматривать, услеживать/уследить, усматривать, поглядывать (mind) за кем-л., за чём-л.; \szemmel tartja a gyermekeket — поглядыватьза детьми; \szemmel ver vkit — сглазить кого-л.;

    4. (látás, látóképesség) зрение, глаза;

    biztos \szem — верный глаз;

    éles \szem — меткий/острый глаз; gyakorlott/hozzáértő \szem — намётанный глаз; gyenge \szem — слабые глаза; ameddig a \szem elér — насколько хватает глаз; куда достанет глаз; van \szeme vmire — иметь глаз на что-л.; понимать что-л.; jó \szeme van — иметь хорошее зрение; у него хорошее зрение; olyan \szeme van, mint a sasnak — глаза зоркие как у орла; az embernek nem lehet mindenütt ott — а \szeme за всем не усмотришь;

    nincs hátul \szemem! сзади у меня нет глаз! 5.

    (megítélés, értékelés) — глаза, зрение;

    ha \szemem nem csal — если зрение мне не изменяет; átv. vkinek a \szemében — в глазах кого-л.; megnő vkinek a \szemében — вырасти в чьих-л. глазах; veszít értékéből vkinek a \szemében — упасть в чьих-л. глазах; a világ \szemében — в глазах света; felnyitja vkinek a \szemét vmire vonatkozóan — открыть кому-л. глаза на счёт чего-л.; vmit vkinek a \szemével néz — глядеть v. смотреть чьями-л. глазами на что-л.; a mérnök \szemével — глазами инженера; más \szemmel néz vkit, vmit — смотреть другими глазами на кого-л., на что-л.; nem jó \szemmel néz vkit — искоса глядеть на кого-л.; неодобрительно/отрицательно относиться к кому-л.;

    6. (mag) зерно, зёрнышко, семя;

    \szemenként csipeget — клевать по зёрнышкам; (jelzőként) egy \szem borsó горошинка;

    egy \szem rozs — ржаное зерно;

    7.

    (fürtös termésé) a szőlő \szemei — виноградинки; (jelzőként) egy \szem szilva одна слива;

    két \szem szőlő — две виноградини;

    8.

    (rész) a lánc \szemei — звенья цепи;

    9. (darabka) крупинка, крупица;

    egy \szem sincs — ни крупинки нет;

    nagy \szemekben esik az eső — идёт крупный дождь; egy \szemet sem alszik — не смыкать глаз; egy \szem só — крупинка соли; egy \szem eső sem esett — не выпало ни капли дожди;

    10. (kézimunkában) петля;

    leejt egy \szemet — спустить петлю;

    leszaladt — а \szem (a harisnyán) спустилась петля на чулке;

    11. növ. (rügy) почка, глазок;
    12. (madártollon) очко, глазок; 13. (jelzőként;

    egy-egy) két \szem lánya van — у него двое дочерей v. biz. две дочки

    Magyar-orosz szótár > szem

  • 8 dolog

    вещь дело
    работа дело
    штука дело
    * * *
    формы: dolga, dolgok, dolgot
    1) рабо́та ж, де́ло с
    2) вещь с
    3) де́ло с, вещь ж

    a dolog úgy áll, hogy... — де́ло (заключа́ется) в том, что...

    * * *
    [dolgot, dolga, dolgok] 1. (munka, teendő) работа, дело;

    vesződséges \dolog — хлопотливое дело;

    dolga van — он занят делом; у него дело; быть занятым (каким-л. делом); sok — а dolgom у меня много работы; sok dolgom van ezzel — у меня много возни с этим; sok dolga van — у него много дела; annyi a dolga, hogy azt sem tudja, hol áll a feje — у него дел по горло; nem tudok várni, sürgős a dolgom — мне не терпится; nincs dolga — у него нет работы; semmi dolga sincs — ему нечего делать; ez az én dolgom — это моё дело; ez a te dolgod — это твой работа v. твоё дело; ez nem a te dolgod — это не твоё дело; tudja, mi a dolga — знать своё дело v. свою роль v. свой обязанности; dolga után jár — ходить по делу; mester a dolgában — он искусник в своём деле; kijut ám a \dologból! — мало ли хлопот!; \dologhoz lát/kezd — приступить к работе; \dologra! — за дело!; dolgát végzi
    a) — делать свое дело;
    b) biz. ld. 10.;

    2. (ügy, eset) дело, вопрос, вещь, biz. штука, статьи, pejor. делишки s., tsz.;

    ez nagyon átlátszó \dolog — это белыми нитками шито;

    befejezett \dolog ( — за)конченное дело; gúny. ez aztán derék \dolog ! — вот это хорошее дело!; ez elhatározott \dolog ( — это) решённое дело; это решено; ez gyermekes \dolog — это ребячество; jelentéktelen \dolog — мелочь; előre kicsinált \dolog — заранее обусловленное дело; nem kis \dolog — шутка сказать; ez nem komoly \dolog — это не (серьёзное) дело; ez más \dolog — это другое дело; ez egészen más \dolog — это совсем другой вопрос v. другое дело; biz. это особая статьи; a múlt dolgok — прежнее; nem — пару \dolog не фокус; не беда; это дело нехитрое; sötét dolgok biz. — тёмные делишки; gúny. szép \dolog, mondhatom! — хорошо, нечего сказать!; megszokott \dolog — привычное дело; не редкость; természetes \dolog — естественное дело; egy \dolog világos volt előtte — одно было ему ясно; a \dolog lényege — суть/сущность дела/вопроса; a \dolog lényege az, hogy — … суть дела в том, что …; a \dolog lényegébe hatol — вникать в сущность вещей; a \dolog lényegére tapint v. a \dolog lényegét ragadja meg — докопаться до сути дела; nem ez a \dolog lényege — вопрос не в этом; a dolgok menete/folyása — ход вещей; micsoda \dolog ez? biz. — что это за штука? nos, hogy áll a \dolog ? ну, как обстоит дела ? а \dolog el van intézve всё в порядке; biz. дело в шляпе; a \dolog komolyra fordul — дело идёт к развязке; подходит решающий момент; a \dolog azon fordul meg/múlik, hogy — дело в том, что …; a \dolog odáig jutott, hogy — … дело дошло до того, что …; a dolgok rendben haladnak — дела текут своим порядком; a \dolog simán halad — дело идёт гладко v. как по маслу; a \dolog télen történt — дело было зимою; vmi érthetetlen \dolog történt — произошла непонятная вещь; ne avatkozzék a más dolgába — не вмешивайтесь не в своё дело; engem ne keverjen (ebbe) a \dologba — не впутывайте меня в (это) дело; személyes \dologban — по личному вопросу; biztos a dolgában
    a) (érti a dolgát) — знать досконально дело; быть мастером своего дела;
    b) (biztos ügye igazában) быть уверенным в своей правоте;
    c) (bízik ügye sikerében) быть уверенным в успехе своего дела;
    jártas ebben a \dologban — он искушён в этом деле;
    ez nem tartozik a \dologhoz — это к делу не относится; véget vet a \dolognak — положить делу конец; a dolgot befejezi — доводить дело до конца; vmely dolgot elindít — дать ход делу; rendbehozza a dolgait — приводить свой дела в порядок; addig viszi a dolgot, hogy — … доводить/довести до того, что …;

    3.

    dolga van vkivel, vmivel — иметь дело с кем-л., с чём-л.;

    önnel van dolgom — я к вам по делу; van egy kis dolgom önnel — у меня небольшое дельце к вам; tudom, kivel van dolgom — я знаю, с кем имею дело; semmi dolgom sincs vele — я ничего общего не хочу с ним иметь;

    4. (tényállás, helyzet) дело, вещь;

    így áll a \dolog — дело обстоит так;

    hát/szóval így áll a \dolog — вот как обстоит дело; úgy áll/fest a dolog, hogy — … v. a \dolog a következőképpen áll… дело вот в

    чём; дело (заключается) в следующем; дело в том, что …; положение вещей таково …;

    a dolgok állása — положение дела;

    a dolgok jelenlegi/mostani állása szerint/mellett — при настоящем положении вещей; a dolgok ilyen állása mellett — при таком ходе вещей; ahogy én látom a dolgot — по моему разумению; józanul szemléli a dolgokat — иметь трезвый взгляд на вещи; nagyvonalúan szemléli a dolgokat — смотреть широко на вещи;

    5.

    becsület dolga — дело чести;

    ízlés dolga — дело вкуса; szokás dolga — дело привычки;

    6. (életkörülmények) дела s., tsz., biz. делишки s., tsz.;

    jól megy a dolga — ему живётся хорошо;

    jól megy a dolgunk — у нас дела идут хорошо; neki jobb dolga van — ему лучше; nem valami jól megy a dolga — его положение довольно плохо; roszszul megy a dolga — его дела плохи; hogy megy a dolga? — как поживаете? что поделываете? no, hogy megy a dolgotok? ну, как (ваши) дела? szól. jó dolgában nem tudja, mit csináljon он с жиру бесится;

    7. (tárgy, valami) вещь, biz. штука;

    a szomszéd összeszedte a dolgait és elutazott a városból — сосед забрал свой вещи и уехал из города;

    miféle \dolog fekszik/ van ott a földön ? biz. — что за штука там лежит? a dolgokat a nevükön nevezni называть вещи своими именами; magas/tudós dolgokról beszél — говорить о высоких материях; ostoba \dolog ez — это глупость; a fejét ostoba dolgokkal tömi tele — забивать голову пустяками;

    8. jog. вещь;

    elfogyaszthatatlan \dolog — непотребляемая вещь;

    forgalmon kívüli v. forgalomból kivont \dolog — вещь, изъятая из оборота; helyettesíthető \dolog — заменимая вещь; helyettesíthetetlen v. nem helyettesíthető \dolog — незаменимая вещь; ingatlan \dolog — недвижимая вещь; ingó \dolog — движимая вещь; a rabszolga (egykor) \dolognak számított — раб считался вещью;

    9. fil. вещь;

    magában való \dolog — вещь в себе;

    különbség van \dolog és \dolog között — вещь вещи рознь; meg nem ismerhető dolgok a világon nincsenek — нет в мире непознаваемых вещей;

    10. biz. dolgát (szükségét) végzi испражниться/испражниться;

    dolgára megy — идти по своим нуждам; пойти на двор v. в уборную v. за надобностью;

    11. vminek ajdolgában несчёт/относительно чего-л.

    Magyar-orosz szótár > dolog

  • 9 hall

    * * *
    I hall
    формы: hallja, hallok, hallt
    холл м, вестибю́ль м; гости́ная ж
    II hallani
    формы глагола: hallott, halljon
    слы́шатъ

    innen jól lehet hallani — отсю́да хорошо́ слы́шно

    * * *
    +1
    [\hallt, \hallja, \hallok] холл
    +2
    [\hallott, \halljon, \hallana] 1. слышать, слыхать;

    nagyot \hall — плохо слышать; быть тугим на ухо;

    a rádióban \hall — слышать по радио; \hallani lehet vkit, vmit — слышно; \hallani, (a)hogy olvas — слышно, как он читает; \hallani lehetett, ahogy hullottak az esőcseppek — было слышно, как падали капли дождя; \hallani vkinek a lépteit — слышны чьи-то шаги; innen jól (lehet) \hallani minden szónokot — отсюда хорошо слышно всех ораторов; innen semmit sem (lehet) \hallani — отсюда ничего не слыхать; semmit sem \hallani a zajtól — за шумом/из-за шума ничего не слышно; gyermeksírást \hallott — он слышал плач реббнка; ezt az elbeszélést régen \hallottam — этот рассказ я слышал давно; semmiféle lövést nem \hallottam — не слыхал выстрела; \hallottam énekelni — я слышал, как она пела;

    2.

    világosan/tisztán \hall vkit, vmit — расслышать кого-л., что-л.;

    helytelenül/rosszul \hall — ослышаться; nem \hall jól vmit — недослушать; végig tisztán \hall (bizonyos távolságról) — дослышать; azt hitte, rosszul \hallott — ему казалось, что он ослышался; bocsánat, nem \hallottam amit ön mondott — простите, я прослушал, что вы сказали; nem \hallotta, amit mondtam — он не расслышал что я сказал;

    3.

    (úgy tetszik/tűnik/rémlik) mintha \hallaná — слышаться/послышаться;

    mintha zenét \hallanék — мне слышится музыка; mintha most is \hallanám — как будто бы и теперь слышу; úgy rémlik/tetszik, mintha \hallanám — мне слышиться; \hallani véltem, amint/hogy — … мне послышалось, что …; mindaz, amit \hallott — всё слышанное (им); mintha a hangját \hallottam volna — мне почудился его голос; úgy \hallottam, mintha vki sírna — мне послышалось, что кто-то плачет;

    4.

    nem \hall — он не слышит;

    egyik fülére nem \hall — одним ухом он не слышит; одно ухо у него не слышит; nem \hallom, beszéljen hangosabban — я вас не слышу, говорите громче;

    5.

    átv. fél füllel \hall vmit — слышать краем уха; слышать мельком;

    hírét sem \hallja vkinek, vminek — слыхом не слыхать о ком-л., о чём-л.; mindenfélét \hall vkiről, vmiről — наслышаться о ком-л., о чём-л.; most \hallok róla először — я теперь слышу о нём первый раз; fáj ilyen szavakat \hallanom — мне горько слышать такие слова; sajnálom, hogy ezt kell \hallanom — мне обидно это слышать; \hallom, kerestél — я слышал, что ты меня искал; régóta semmit sem (lehet) \hallani róla — о нём давно ничего не слыхать; semmit sem (lehet) róla \hallani — о нём ничего не слышно; szokott \hallani vkiről, vmiről — слыхивать; \hallani lehet (vkiről, vmiről) — слышно; mit \hallani? — что слышно? mi újat \hallani? что слышно нового? ahogy \hallottam, úgy adom tovább за что купил, за то и продай; azt \hallottam, hogy — … я слышал, что …; úgy \hallottam, hogy — … мне говорили, что …; hírét sem \hallottam — и слуху о нём не имел; ilyet még nem is \hallottam — этого я и не слышал; nem \hallottad ezt a közmondást? — ты не слыша л эту пословицу/этой пословицы? hát \hallottak már ilyet? слыхано ли (это) дело? что за странность? az öregapám se \hallott ilyet и деды наши не слыхали такого; már (sokat) \hallottunk sikereidről — мы наслышались о твоих успехах; \hallott valamit erről? — слыхали вы об этом? \hallott vmit harangozni слышал звон, да не знает откуда;

    6.

    átv. \hallani sem akar róla — он и слышать не хочет об етом;

    7.

    szól., biz. \hallod-e — слышь (ты);

    \hallod-e, fejtétlenül gyere el! — слышь, приходи непременно!; \hallja-e — слышите; \hallja csak! — слушайте-ка? na \hallod! вот так так!; \hallod, ő igazat mond — слышь ты он правду говорит; hadd \halljam! — я вас слушаю ! послушаем!; \halljuk!
    a) (mondd csak el) — расскажи-ка ! послушаем-ка!
    b) (gyűléseken) слушай ! слушайте! говорите!;
    még \hall felőlem ! — я ещё до него доверусь!;
    se lát, se \hall — он не слышит и не видит

    Magyar-orosz szótár > hall

  • 10 ALA

    (el, ól, ólum, alinn), v.
    1) to beget; born ólu þau, they begat children; börn þau, er hann elr við þeirri konu, begets by that woman;
    2) to bear, give birth to (þóra ól barn um sumarit); börn þau óll, er alin eru fyrir jól, who are born before Christmas; alnir ok úalnir (= úbornir), born and unborn, present and future generations;
    3) to bring up (children); ala skal barn hvert er borit verðr, every child that is born shall be brought up; adding the particle ‘upp’ skal eigi upp alla, heldr út bera arn þetta, this child shall not be brought up, but be exposed to perish; of animals, to rear, breed (einn smásauð, er hann ól heima í húsi sínu);
    4) to give food to, harbour, entertain (ala gest ok ganganda); guð elr gesti, God pays for the guests;
    5) fig. in various phrases; ala aldr, ala aldr sinn, to pass one’s days; a. sút to grieve, mourn (= sýta); a. önn of e-t or at e-u, to take care of, see to; a. e-t eptir e-m, to give one encouragement in a thing (ól hann eptir engum mönnum ódáðir); a. á mál, to press or urge a matter (nú elr Gunnarr á málit við þórð ok segir).
    * * *
    ól, ólu, alið; pres. el, [Ulf. a single time uses the partic. alans = εντρεφόμενος, and twice a weak verb aliþs = σιτευτός, a fatling. The word seems alien to other Teut. idioms, but in Lat. we find alere; cp. the Shetland word alie, to nourish.] Gener. to give birth to, nourish, support, etc.
    I. to bear, esp. of the mother; but also of both parents; rarely of the father alone, to beget: börn ólu þau, they begat children, Rm. 12; þat barn er þau ala skal eigi arf taka, Grág. i. 178: of the father alone, enda eru börn þau eigi arfgeng, er hann elr við þeirri konu, which be begets by that woman, 181; but esp. of the mother, to bear, give birth to; jóð ól Amma, Rm. 7; þóra ól barn um sumarit, Eg. 166, Fms. iv. 32, i. 14; hon fær eigi alit barnit, Fas. i. 118.
    β. metaph. to produce, give rise to; en nú elr hverr þessara stafa níu annan staf undir sér, Skálda 162.
    2. pass. to be born, begotten; börn þau öll er alin eru fyrir jól, who are born, N. G. L. i.; 377; the phrase, alnir ok úbornir, born and unborn, present and future generations, has now become aldir ok óbornir; eigu þau börn er þar alask ( who are born there) at taka arf út hingat, Grág. i. 181; barn hvert skal færa til kirkju sem alit er, every child that is born, K. Þ. K. 1; ef barn elsk svá naer páskum, is born, 16.
    β. of animals (rarely), justus heitir forað, þat elsk ( is engendered) í kviði eins dýrs, 655 xxx. 4.
    II. to nourish, support, Lat. alere:
    1. esp. to bring up, of children; the Christian Jus Eccl., in opposition to the heathen custom of exposing children, begins with the words, ala skal barn hvert er borit verðr, every child that is born shall be brought up, K. Á. ch. 1.
    β. adding the particle upp; skal eigi upp ala, heldr skal út bera barn þetta, this bairn shall not be brought up, but rather be borne out (i. e. exposed to perish), Finnb. 112.
    2. to feed, give food to, harbour, entertain; ala gest ok ganganda, guests; ala þurfamenn, the poor, D. in deeds of gift; en sá maðr er þar býr skal ala menn alla þá er hann hyggr til góðs at alnir sé, he shall harbour them, D. i. 169; ala hvern at ósekju er vill. to harbour, 200; Guð elf gesti (a proverb), God pays for the guests, Bs. i. 247; sótt elr sjúkan, fever is the food of the sick; utanhrepps göngumenn skal enga ala, ok eigi gefa mat, hvárki meira né minna, gangrels of an outlying district shall none of them be harboured, nor have meat given them, neither more nor less, Grág. i. 293, 117.
    β. of animals, to nourish, breed; einn smásauð er hann ól heima í húsi sínu, one pet lamb which he had reared at home in his own house, Stj. 516; segir allæliligan, ok kvað verða mundu ágæta naut ef upp væri alinn, of a live calf, Eb. 318. 2. pass, to be brought tip, educated; ólusk ( grew up) í ætt þar, æstir kappar (or were born), Hdl. 18; alask upp, to be brought up; hence uppeldi, n.
    III. metaph. in such phrases as, ala aldr sinn, vitam degere, to pass one’s days, Bárð. 165: the phrase, ala e-t eptir e-m, to give one encouragement in a thing, bring one tip in, esp. in a bad sense; ól hann eptir engum manni ódáðir, Joh. 625. 93: ala á mál, to persist in, urge on a thing; karl elr á málið ( begs hard) at Gunnar mundi til hans fara, Sd. 172, Ísl. ii. 133, 163:—the present phrase is, að ala e-t við e-n, to bear a grudge against…; and in a negative sense, ala ekki, to let bygones be bygones: ala önn fyrir, to provide for: a. öfund, sorg, um e-t, to grudge, feel pang (poët.), etc.

    Íslensk-ensk orðabók > ALA

  • 11 FRAM

    * * *
    adv.
    1) forward; hann féll f. á. fœtr konungi, he fell forward on his face at the king’s feet; f. rétt, straight on; koma f., to reappear;
    3) on the fore part, in front, opp. to aptr( maðr f., en dýr aptr); aptr ok f., fore and aft, of a ship;
    4) joined with preps. and particles, bíða f. á dag, f. á nótt, to wait far into the day, or night; bíða f. um jól, to wait till after Yule; fyrir lög f., in spite of the law; f. undan eyjunni; off the island;
    5) of time, hversu er f. orðit, how late is it, what time is it? f. orðit dags, late in the day.
    * * *
    adv.—the Icel. has a triple adverbial form, fram, denoting the going to a place (ad locum); frammi, the being in a place (in loco); framan, the going from a place (a loco)—compar. framarr (mod. framar) or fremr, = Goth. framis; superl. framast (framarst) or fremst: proncd. with a double m = framm; and that such was the case in olden times may be seen from Fms. vi. 385 and Skálda 168, 171. This adv. with its compds and derivatives may be said to have been lost in Germ. as well as Engl., and at a very early time. Even Ulf. uses fram as a prep. in the sense of ἀπό, like the A. S. and Engl. from, Swed. från: only in two passages Ulf. uses fram as adv., viz. Rom. xiii. 12, where he renders ‘the night is far spent’ (nóttin er um liðin of the Icel. N. T.) by framis galeiþan, which recalls to mind the Icel. fram-liðinn = deceased, past; and Mark i. 19, where προβαίνειν is rendered by gaggan framis = Icel. ganga framarr or ganga fram; cp. also the Goth. compds fram-gahts = progress, Philipp. i. 25; fram-aldrs = stricken in years; fram-vigis = Icel. fram-vegis; fram-vairþis = further: in O. H. G. vram = ultra still occurs, but is now lost in Germ. as well as in Engl.: the Icel., on the other hand, makes a clear distinction between the prep. frá ( from) and fram, on, forward, = Gr. πρόσω, Lat. porro, pro-; in some compds the sense from appears, e. g. framandi, a stranger,—Ulf. framaþeis, prop. one who is far off or from far off; so also fram-liðinn, gone, past; ganga fram, to die.
    A. fram, forward, (opp. to aptr, backward); aðra leið aptr en fram, 655 xxxii. 18; hann féll fram á fætr konungi, he fell forward on his face at the king’s feet, Eg. 92; stefna fram ( to go on) hina neðri leið, 582; brautin liggr þar fram í milli, id.; cf þeir vilja fram, or, fram á leið, forward, Sks. 483; fram rétt, straight on, Fms. ii. 273, v. l.; fram, fram! on, on! a war cry, Ó. H. 215: koma fram, to reappear, arrive, after being long unheard of; hann kom fram í Danmörku, Fms. i. 62; hann kom fram í kaupstað þeim er …, Ísl. ii. 332; ok kómu þar fram, er Kirjálar vóru á fjalli, Eg. 58: the phrase, fram í ættir, in a far or distant degree (of relationship), 343: people in Icel. in the 14th century used to say, fram til Noregs, up to Norway (cp. up to London), Dipl. ii. 15, 16.
    II. fram is generally applied to any motion outwards or towards the open, opp. to inn, innar; thus fram denotes the outer point of a ness, fram á nes; Icel. also say, fram á sjó, towards the high sea, (but upp or inn at landi, landwards); also, towards the verge of a cliff or the like, fram á hamarinn (bergit), Eg. 583: when used of a house fram means towards the door, thus, fara fram í dyr (eldhús), but inn or innar í baðstofu (hence fram-bær), var hón ávalt borin fram ok innar, she was borne in a litter out and in, Bs. i. 343: of a bed or chair fram denotes the outside, the side farthest from the wall, horfir hón til þils, en bóndi fram, she turned her face to the wall, but her husband away from it, Vígl. 31.
    β. again, Icel. say, fram á dal, up dale, opp. to ofan dalinn, down dale.
    III. without motion, the fore part, opp. to aptr, hinder part (cp. fram-fætr); aptr krókr en fram sem sporðr, Fms. ii. 179; maðr fram en dýr aptr (of a centaur), 673. 2, Sks. 179; aptr ok fram, fore and aft, of a ship, Fms. ix. 310.
    IV. joined with prepp. or particles, Lat. usque; bíða fram á dag, fram á nótt, fram í myrkr, to wait far into the day, night, darkness, Bs. ii. 145; bíða fram yfir, er fram um Jól, etc., to bide till after Yule; um fram, past over; sitja um þat fram er markaðrinn stóð, to stay till the fair is past, Fb. i. 124; fram um hamarinn (bergit), to pass the cliff, Eg. 582; ríða um fram, to ride past or to miss, Nj. 264, mod. fram hjá, cp. Germ. vorbei:—metaph., vera um fram e-n, above, surpassingly; um fram aðra menn, Fb. i. 91, Fms. vi. 58, passim; um alla hluti fram, above all things: yfir alla hluti fram, id., Stj. 7: besides, Sks. 41 new Ed.: fyrir lög fram, in spite of the law, Fms. iii. 157; fyrir rétt fram, 655 xx. 4; fyrir lof fram, without leave, Grág. i. 326; fyrir þat fram, but for that, ii. 99: the phrase, fyrir alla hluti fram, above all things, 623. 19.
    β. temp., fyrir fram means beforehand, Germ. voraus; vita, segja fyrir fram, to know, tell beforehand, Germ. voraus-sagen.
    γ. fram undan, projecting, stretching forward; fram undan eyjunni, Fms. ii. 305.
    δ. the phrase, fram, or more usually fram-orðit, of time, hvað er fram-orðit, how late is it? i. e. what is the time? Ld. 224; þá var fram-orðit, it was late in the day, Clem. 51; þá er fram var orðit, 623. 30: dropping ‘orðit,’ þeir vissu eigi hvat fram var (qs. fram orðit), they did not know the time of day, K. Þ. K. 90: with gen., fram-orðit dags, late in the day, Fms. xi. 10, Ld. 174; áfram, on forward, q. v.
    V. with verbs,
    α. denoting motion, like pro- in Latin, thus, ganga, koma, sækja, falla, fljóta, renna, líða, fara … fram, to go, come, flow, fare … forward, Eg. 136, Fms. ii. 56, Jb. 75, passim: of time, líða fram, Bs. ii. 152 (fram-liðinn).
    β. rétta, halda fram, to stretch, hold forth, Nj. 3; flytja, bera, draga, leiða, færa, selja, setja fram, to bring … forward, Sks. 567; leggja fram, to ‘lay forth,’ discharge, Fms. v. 293, Nj. 3, 11; bjóða fram, to offer; eggja, hvetja fram, to egg on; segja fram, to pronounce; standa, lúta fram, etc.
    γ. sjá, horfa, stökkva … fram fyrir sik, to look, jump forward, opp. to aptr fyrir sik, Nj. 29:—impers., e-m fer fram, to grow, make progress; skara fram úr, to stand out.
    B. frammi, (for the pronunciation with a double m vide Skálda 169,) denotes in or on a place, without motion, and is formed in the same way as uppi from upp, niðri from niðr; Icel. thus say, ganga fram, niðr, upp, to go on, go down, go up; but vera frammi, niðri, uppi, to be in, etc.; if followed by a vowel, the final i may be dropt, thus, vera frammi á dal, or framm’ á dal, Hrafn. 6; sitja framm’ fyrir hásæti (= frammi fyrir), Ó. H. 5; just as one may say, vera niðr’ á (qs. niðri á) engjum, upp’ á (= uppi á) fjalli: as to direction, all that is said of fram also applies to frammi, only that frammi can but denote the being in a place; Icel. thus say, frammi á dal in a dale, frammi í dyrum in-doors, frammi á fjalli on a fell, frammi á gólfi on the floor, frammi á sjó, etc.; þeir Leitr sitja frammi í húsum, Fær. 181, cp. also Hrafn. 1; sitja (standa) frammi fyrir e-m, to sit ( stand) before one’s face, Hkr. ii. 81.
    II. metaph. the phrase, hafa e-t frammi, to perform a thing, Nj. 232, Sks. 161: to use, shew, in a bad sense, of an insult, threatening, or the like; hafa þeir f. mikil-mæli ok heita afarkostum, Hkr. i. 191: the particle í is freq. prefixed, hafa í frammi, (not á frammi as áfram, q. v.); svá fremi skaltú rógit í frammi hafa, Nj. 166; þarftú þá fleira í frammi at hafa en stóryrði ein ok dramblæti, Fas. i. 37; hafðú í frammi kúgan við þá uppi við fjöllin, Ísl. ii. 215: to exercise, Bs. i. 852; hafa f. ípróttir, Fms. ix. 8 (rare); láta, leggja f., to contribute, produce, Fas. iii. 118, Fms. vi. 211.
    C. framan, from the front side; framan at borðinu, to the front of the table, Fb. ii. 302; framan at e-u, in the face or front of (opp. to aptan að, from behind); skaltú róa at framan borðum skútunnar, thou shall row towards the boards of the boat, of one boat trying to reach another, Háv. 46; taka framan af e-u, to take ( cut) from the fore part, Od. xiv. 474; framan á skipinu, the fore part of the ship, Fms. ii. 179; framan um stafninn, vi. 78.
    β. temp., framan af sumri, vetri, hausti, váti, the beginning, first part of summer …; also simply framan af, in the beginning.
    γ. of the fore part of the body; nokkut hafit upp framan nefit, Ld. 272; réttnefjaðr ok hafit upp í framan-vert, a straight nose and prominent at the tip, Nj. 29; framan á brjóstið, on the breast; framan í andlitið, in the face; framan á knén, í stálhúfuna framan, Fms. viii. 337; framan á þjóhnappana, Sturl. i. 14 (better aptan á).
    δ. with the prep. í preceding; í framan, adv. in the face; rjóðr í framan, red in the face; fölr í framan, pale-faced, etc., freq. in mod. use.
    2. fyrir framan, before, in front of, with acc. (opp. to fyrir aptan, behind); fyrir framan slána, Nj. 45; fyrir framan hendr honum, 60; fyrir framan hamarinn, Eg. 583; fyrir framan merki, Fms. i. 27, ii. 84: as adv., menn stóðu með vápnum fyrir framan þar sem Flosi sat, before F. ‘s seat, Nj. 220; þá var skotið aptr lokhvílunni ok sett á hespa fyrir framan, Fms. ii. 84: að framan, above.
    3. as framan is prop. an adv. from the place, Icel. also say, koma framan af dal, framan af nesi, framan ór dyrum, etc., to come down the dale, etc., vide fram above.
    4. ‘framan til’ in a temp. sense, up to, until; nú líðr til þings framan, it drew near to the time of parliament, Nj. 12; líðr nú til þings framan, Ld. 88; leið nú framan til Jóla, Ísl. ii. 42; framan til Páska, Stj. 148; framan til vetrnátta, D. N.; framan til þess er hann átti við Glám, Grett. 155; framan til Leiðar, Anal. 172; frá upphafi heims framan, from the beginning of the world, Ver. 1; in mod. usage simply fram in all such instances.
    D. Compar. framarr, farther on; superl. framast, fremst, farthest on:
    1. loc., feti framarr, a step farther on, Lv. 59; þar er þeir koma framast, the farthest point they can reach, Grág. i. 111; þar sem hann kömr framast, 497; hvar hann kom framarst, Fms. xi. 416; svá kómu þeir fremst at þeir unnu þá borg, i. 114; þeir eru mest til þess nefndir at framast ( foremost) hafi verit, Ísl. ii. 368; þeir er fremst vóru, Fms. v. 78.
    2. temp. farthest back; er ek fremst um man, Vsp. 1; hvat þú fyrst um mant eða fremst um veizt, Vþm. 34; frá því ek má fremst muna, Dipl. v. 25.
    II. metaph. farther, more, superl. farthest, most; erat hann framarr skyldr sakráða við menn, Grág. i. 11; nema vér reynim oss framarr, Fær. 75; meta, hvárra þörf oss litisk framarr ganga, whose claim appeared to us the strongest, Dipl. ii. 5.
    β. with dat., venju framarr, more than usual; því framarr sem, all the more, Fms. i. 184.
    γ. with ‘en’ following; framar en, farther than, more than; mun hér því ( therefore) framarr leitað en hvarvetna annars-staðar, Fms. i. 213; at ganga framarr á hendr Þorleiki en mitt leyfi er til, Ld. 154; hversu Þorólfr var framarr en ek, Eg. 112; framarr er hann en ek, he is better than I, Nj. 3; sókn framarr ( rather) en vörn, 236; framarr en ( farther than) nú er skilt, Js. 48; því at hann væri framarr en aðrir menn at sér, better than other men, Mar. 25.
    2. superl., svá sem sá er framast ( foremost) elskaði, Fs. 80; svá sem framast má, 655 xi. 2; sem Guð lér honum framast vit til, Js. 5: with gen., konungr virði hann framast allra sona sinna, Fms. i. 6; at Haraldr væri framast þeirra bræðra, 59; framast þeirra at allri sæmd, viii. 272.

    Íslensk-ensk orðabók > FRAM

  • 12 Á

    * * *
    a negative suffix to verbs, not;
    era útmakligt, at it is not unmeet that.
    * * *
    1.
    á, prep., often used elliptically, or even adverbially, [Goth. ana; Engl. on; Germ. an. In the Scandinavian idioms the liquid n is absorbed. In English the same has been supposed to happen in adverbial phrases, e. g. ‘along, away, abroad, afoot, again, agate, ahead, aloft, alone, askew, aside, astray, awry,’ etc. It is indeed true that the Ormulum in its northern dialect freq. uses o, even in common phrases, such as ‘o boke, o land, o life, o slæpe, o strande, o write, o naht, o loft,’ etc., v. the glossary; and we may compare on foot and afoot, on sleep (Engl. Vers. of Bible) and asleep; A. S. a-butan and on-butan (about); agen and ongean (again, against); on bæc, aback; on life, alive; on middan, amid. But it is more than likely that in the expressions quoted above, as well as in numberless others, as well in old as in modern English, the English a- as well as the o- of the Ormulum and the modern Scottish and north of England o- are in reality remains of this very á pronounced au or ow, which was brought by the Scandinavian settlers into the north of England. In the struggle for supremacy between the English dialects after the Conquest, the Scandinavian form á or a won the day in many cases to the exclusion of the Anglo-Saxon on. Some of these adverbs have representatives only in the Scandinavian tongues, not in Anglo-Saxon; see below, with dat. B. II, C. VII; with acc. C. I. and VI. The prep. á denotes the surface or outside; í and ór the inside; at, til, and frá, nearness measured to or from an object: á thus answers to the Gr. επί; the Lat. in includes á and i together.]
    With dat. and acc.: in the first case with the notion of remaining on a place, answering to Lat. in with abl.; in the last with the notion of motion to the place, = Lat. in with acc.
    WITH DAT.
    A. Loc.
    I. generally on, upon; á gólfi, on the floor, Nj. 2; á hendi, on the hand (of a ring), 48, 225; á palli, 50; á steini, 108; á vegg, 115; á sjá ok á landi, on sea and land. In some instances the distinction between d and i is loose and wavering, but in most cases common sense and usage decide; thus ‘á bók’ merely denotes the letters, the penmanship, ‘í’ the contents of a book; mod. usage, however, prefers ‘í,’ lesa í bók, but stafr á bók. Old writers on the other hand; á bókum Enskum, in English books, Landn. 24, but í Aldafars bók, 23 (in the book De Mensurâ Temporum, by Bede), cp. Grág. i. 76, where á is a false reading instead of at; á bréfi, the contents of a letter: of clothing or arms, mítr á höfði, sverð á hlið, mitre on head, sword on side, Fms. i. 266, viii. 404; hafa lykil á sér, on one’s person, 655 xxvii. 22; möttull á tyglum, a mantle hanging on (i. e. fastened by) laces, Fms. vii. 201: á þingi means to be present at a meeting; í þingi, to abide within a jurisdiction; á himni, á jörðu, on (Engl. in) heaven and earth, e. g. in the Lord’s Prayer, but í helviti, in hell; á Gimli, Edda (of a heavenly abode); á báti, á skipi denote crew and cargo, ‘í’ the timber or materials of which a ship is built, Eg. 385; vera í stafni á skipi, 177: á skógi, to be abroad in a wood (of a hunter, robber, deer); but to be situated (a house), at work (to fell timber), í skógi, 573, Fs. 5, Fms. iii. 122, viii. 31, xi. 1, Glúm. 330, Landn. 173; á mörkinni, Fms. i. 8, but í mörk, of a farm; á firðinum means lying in a firth, of ships or islands (on the surface of the water), þær eyjar liggja á Breiðafirði, Ld. 36; but í firði, living in a district named Firth; á landi, Nj. 98, Fms. xi. 386.
    II. á is commonly used in connection with the pr. names or countries terminating in ‘land,’ Engl. in, á Englandi, Írlandi, Skotlandi, Bretlandi, Saxlandi, Vindlandi, Vínlandi, Grænalandi, Íslandi, Hálogalandi, Rogalandi, Jótlandi, Frakklandi, Hjaltlandi, Jamtalandi, Hvítramannalandi, Norðrlöndum, etc., vide Landn. and the index to Fms. xii. In old writers í is here very rare, in modern authors more frequent; taste and the context in many instances decide. An Icelander would now say, speaking of the queen or king, ‘á Englandi,’ ruling over, but to live ‘í Englandi,’ or ‘á Englandi;’ the rule in the last case not being quite fixed.
    2. in connection with other names of countries: á Mæri, Vörs, Ögðum, Fjölum, all districts of Norway, v. Landn.; á Mýrum (in Icel.), á Finnmörk, Landn., á Fjóni (a Danish island); but í Danmörk, Svíþjóð (á Svíþjóðu is poët., Gs. 13).
    3. before Icel. farms denoting open and elevated slopes and spaces (not too high, because then ‘at’ must be used), such as ‘staðr, völlr, ból, hjalli, bakki, heimr, eyri,’ etc.; á Veggjum, Landn. 69; á Hólmlátri, id.: those ending in ‘-staðr,’ á Geirmundarstöðum, Þórisstöðum, Jarðlangsstöðum…, Landn.: ‘-völlr,’ á Möðruvöllum: á Fitjum (the farm) í Storð (the island), í Fenhring (the island) á Aski (the farm), Landn., Eg.: ‘-nes’ sometimes takes á, sometimes í (in mod. usage always ‘í’), á Nesi, Eb. 14, or í Krossnesi, 30; in the last case the notion of island, νησος, prevails: so also, ‘fjörðr,’ as, þeir börðust á Vigrafirði (of a fight o n the ice), Landn. 101, but orusta í Hafrsfirði, 122: with ‘-bær,’ á is used in the sense of a farm or estate, hón sa á e-m bæ mikit hús ok fagrt, Edda 22; ‘í bæ’ means within doors, of the buildings: with ‘Bær’ as pr. name Landn. uses ‘í,’ 71, 160, 257, 309, 332.
    4. denoting on or just above; of the sun, when the time is fixed by regarding the sun in connection with points in the horizon, a standing phrase in Icel.; sól á gjáhamri, when the sun is on the crag of the Rift, Grág. i. 26, cp. Glúm. 387; so, brú á á, a bridge on a river, Fms. viii. 179, Hrafn. 20; taka hús á e-m, to surprise one, to take the house over his head, Fms. i. 11.
    III. á is sometimes used in old writers where we should now expect an acc., esp. in the phrase, leggja sverði (or the like) á e-m, or á e-m miðjum, to stab, Eg. 216, Gísl. 106, Band. 14; þá stakk Starkaðr sprotanum á konungi, then Starkad stabbed the king with the wand, Fas. iii. 34; bíta á kampi (vör), to bite the lips, as a token of pain or emotion, Nj. 209, 68; taka á e-u, to touch a thing, lay hold of it, v. taka; fá á e-u, id. (poët.); leggja hendr á (better at) síðum, in wrestling, Fms. x. 331; koma á úvart á e-m, to come on one unawares, ix. 407 (rare).
    B. TEMP. of a particular point or period of time, at, on, in:
    I. gener. denoting during, in the course of; á nótt, degi, nætrþeli …, Bs. i. 139; or spec. adding a pron. or an adject., á næsta sumri, the next summer; á því ári, þingi, misseri, hausti, vári, sumri …, during, in that year …, Bs. i. 679, etc.; á þrem sumrum, in the course of three summers, Grág. i. 218; á þrem várum, Fms. ii. 114; á hálfs mánaðar fresti, within half a month’s delay, Nj. 99; á tvítugs, sextugs … aldri, á barns, gamals aldri, etc., at the age of …, v. aldr: á dögum e-s, in the days of, in his reign or time, Landn. 24, Hrafn. 3, Fms. ix. 229.
    II. used of a fixed recurrent period or season; á várum, sumrum, haustum, vetrum, á kveldum, every spring, summer …, in the evenings, Eg. 711, Fms. i. 23, 25, vi. 394, Landn. 292: with the numeral adverbs, cp. Lat. ter in anno, um sinn á mánuði, ári, once a month, once a year, where the Engl. a is not the article but the preposition, Grág. i. 89.
    III. of duration; á degi, during a whole day, Fms. v. 48; á sjau nóttum, Bárð. 166; á því meli, during that time, in the meantime, Grág. i. 259.
    IV. connected with the seasons (á vetri, sumri, vári, hausti), ‘á’ denotes the next preceding season, the last winter, summer, autumn, Eb. 40, 238, Ld. 206: in such instances ‘á’ denotes the past, ‘at’ the future, ‘í’ the present; thus í vetri in old writers means this winter; á vetri, last winter; at vetri, next winter, Eb. 68 (in a verse), etc.
    C. In various other relations, more or less metaphorically, on, upon, in, to, with, towards, against:
    I. denoting object, in respect of, against, almost periphrastically; dvelja á náðum e-s, under one’s protection, Fms. i. 74; hafa metnað á e-u, to be proud of, to take pride in a thing, 127.
    2. denoting a personal relation, in; bæta e-t á e-m, to make amends, i. e. to one personally; misgöra e-t á e-m, to inflict wrong on one; hafa elsku (hatr) á e-m, to bear love ( hatred) to one, Fms. ix. 242; hefna sín á e-m, to take revenge on one’s person, on anyone; rjúfa sætt á e-m, to break truce on the person of any one, to offend against his person, Nj. 103; hafa sár á sér, 101; sjá á e-m, to read on or in one’s face; sér hann á hverjum manni hvárt til þín er vel eðr illa, 106; var þat brátt auðséð á hennar högum, at …, it could soon be seen in all her doings, that …, Ld. 22.
    3. also generally to shew signs of a thing; sýna fáleika á sér, to shew marks of displeasure, Nj. 14, Fs. 14; taka vel, illa, lítt, á e-u, to take a thing well, ill, or indifferently, id.; finna á sér, to feel in oneself; fann lítt á honum, hvárt …, it could hardly be seen in his face, whether …, Eb. 42; líkindi eru á, it is likely, Ld. 172; göra kost á e-u, to give a choice, chance of it, 178; eiga vald á e-u, to have power over …, Nj. 10.
    II. denoting encumbrance, duty, liability; er fimtardómsmál á þeim, to be subject to …, Nj. 231; the phrase, hafa e-t á hendi, or vera á hendi e-m, on one’s hands, of work or duty to be done; eindagi á fé, term, pay day, Grág. i. 140; ómagi (skylda, afvinna) á fé, of a burden or encumbrance, D. I. and Grág. in several passages.
    III. with a personal pronoun, sér, mér, honum …, denoting personal appearance, temper, character, look, or the like; vera þungr, léttr … á sér, to be heavy or light, either bodily or mentally; þungr á sér, corpulent, Sturl. i. 112; kátr ok léttr á sér, of a gay and light temper, Fms. x. 152; þat bragð hafði hann á sér, he looked as if, … the expression of his face was as though …, Ld., cp. the mod. phrase, hafa á sér svip, bragð, æði, sið, of one’s manner or personal appearance, to bear oneself as, or the like; skjótr (seinn) á fæti, speedy ( slow) of foot, Nj. 258.
    IV. as a periphrasis of the possessive pronoun connected with the limbs or parts of the body. In common Icel. such phrases as my hands, eyes, head … are hardly ever used, but höfuð, eyru, hár, nef, munnr, hendr, fætr … á mér; so ‘í’ is used of the internal parts, e. g. hjarta, bein … í mér; the eyes are regarded as inside the body, augun í honum: also without the possessive pronoun, or as a periphrasis for a genitive, brjóstið á e-m, one’s breast, Nj. 95, Edda 15; súrnar í augum, it smarts in my eyes, my eyes smart, Nj. 202; kviðinn á sér, its belly, 655 xxx. 5, Fms. vi. 350; hendr á henni, her hands, Gísl. (in a verse); í vörunum á honum, on his lips, Band. 14; ristin á honum, his step, Fms. viii. 141; harðr í tungu, sharp of tongue, Hallfred (Fs. 114); kalt (heitt) á fingrum, höndum, fótum …, cold ( warm) in the fingers, hands, feet …, i. e. with cold fingers, etc.; cp. also the phrase, verða vísa (orð) á munni, of extemporising verses or speeches, freq. in the Sagas; fastr á fótum, fast by the leg, of a bondsman, Nj. 27: of the whole body, díla fundu þeir á honum, 209. The pers. pron. is used only in solemn style (poetry, hymns, the Bible), and perhaps only when influenced by foreign languages, e. g. mitt hjarta hví svo hryggist þú, as a translation of ‘warumb betrübst du dich mein Herz?’ the famous hymn by Hans Sachs; instead of the popular hjartað í mér, Sl. 43, 44: hjartað mitt is only used as a term of endearment, as by a husband to his wife, parents to their child, or the like, in a metaphorical sense; the heart proper is ‘í mér,’ not ‘mitt.’
    2. of other things, and as a periphrasis of a genitive, of a part belonging to the whole, e. g. dyrr á husi = húsdyrr, at the house-doors; turn á kirkju = kirkju turn; stafn, skutr, segl, árar … á skipi, the stem, stern, sail … of a ship, Fms. ix. 135; blöð á lauk, á tré …, leaves of a leek, of a tree …, Fas. i. 469; egg á sverði = sverðs egg; stafr á bók; kjölr á bók, and in endless other instances.
    V. denoting instrumentality, by, on, or a-, by means of; afla fjár á hólmgöngum, to make money a-duelling, by means of duels, Eg. 498; á verkum sínum, to subsist on one’s own work, Njarð. 366: as a law term, sekjast á e-ju, to be convicted upon …, Grág. i. 123; sekst maðr þar á sínu eigini ( a man is guilty in re sua), ef hann tekr af þeim manni er heimild ( possessio) hefir til, ii. 191; falla á verkum sínum, to be killed flagranti delicto, v. above; fella e-n á bragði, by a sleight in wrestling; komast undan á flótta, to escape by flight, Eg. 11; á hlaupi, by one’s feet, by speed, Hkr. ii. 168; lifa á e-u, to feed on; bergja á e-u, to taste of a thing; svala sér á e-u, to quench the thirst on.
    VI. with subst. numerals; á þriðja tigi manna, up to thirty, i. e. from about twenty to thirty, Ld. 194; á öðru hundraði skipa, from one to two hundred sail strong, Fms. x. 126; á níunda tigi, between eighty and ninety years of age, Eg. 764, v. above: used as prep., á hendi, on one’s hand, i. e. bound to do it, v. hönd.
    VII. in more or less adverbial phrases it may often be translated in Engl. by a participle and a- prefixed; á lopti, aloft; á floti, afloat; á lífi, alive; á verðgangi, a-begging; á brautu, away; á baki, a-back, behind, past; á milli, a-tween; á laun, alone, secretly; á launungu, id.; á móti, against; á enda, at an end, gone; á huldu, hidden; fara á hæli, to go a-heel, i. e. backwards, Fms. vii. 70;—but in many cases these phrases are transl. by the Engl. partic. with a, which is then perh. a mere prefix, not a prep., á flugi, a-flying in the air, Nj. 79; vera á gangi, a-going; á ferli, to be about; á leiki, a-playing, Fms. i. 78; á sundi, a-swimming, ii. 27; á verði, a-watching, x. 201; á hrakningi, a-wandering; á reiki, a-wavering; á skjálfi, a-shivering; á-hleri, a-listening; á tali, a-talking, Ísl. ii. 200; á hlaupi, a-running, Hkr. ii. 268; á verki, a-working; á veiðum, a-hunting; á fiski, a-fishing; á beit, grazing: and as a law term it even means in flagranti, N. G. L. i. 348.
    VIII. used absolutely without a case in reference to the air or the weather, where ‘á’ is almost redundant; þoka var á mikil, a thick fog came on, Nj. 267; niðamyrkr var á, pitch darkness came on, Eg. 210; allhvast á norðan, a very strong breeze from the north, Fms. ix. 20; þá var á norðrænt, a north wind came on, 42, Ld. 56; hvaðan sem á er, from whatever point the wind is; var á hríð veðrs, a snow storm came on, Nj. 282; görði á regn, rain came on, Fms. vi. 394, xi. 35, Ld. 156.
    WITH ACC.
    A. Loc.
    I. denoting simple direction towards, esp. connected with verbs of motion, going, or the like; hann gékk á bergsnös, Eg. 389; á hamar, Fas. ii. 517.
    2. in phrases denoting direction; liggja á útborða, lying on the outside of the ship, Eg. 354; á annat borð skipinu, Fms. vii. 260; á bæði borð, on both sides of the ship, Nj. 124, Ld. 56; á tvær hliðar, on both sides, Fms. v. 73. Ísl. ii. 159; á hlið, sidewards; út á hlið, Nj. 262, Edda 44; á aðra hönd henni, Nj. 50, Ld. 46; höggva á tvær hendr, to hew or strike right and left, Ísl. ii. 368, Fas. i. 384, Fms. viii. 363, x. 383.
    3. upp á, upon; hann tók augu Þjaza ok kastaði upp á himin, Edda 47: with verbs denoting to look, see, horfa, sjá, líta, etc.; hann rak skygnur á land, he cast glances towards the land, Ld. 154.
    II. denoting direction with or without the idea of arriving:
    1. with verbs denoting to aim at; of a blow or thrust, stefna á fótinn, Nj. 84; spjótið stefnir á hann miðjan, 205: of the wind, gékk veðrit á vestr, the wind veered to west, Fms. ix. 28; sigla á haf, to stand out to sea, Hkr. i. 146, Fms. i. 39: with ‘út’ added, Eg. 390, Fms. x. 349.
    2. conveying the notion of arriving, or the intervening space being traversed; spjótið kom á miðjan skjöldinn, Eg. 379, Nj. 96, 97; langt upp á land, far up inland, Hkr. i. 146: to reach, taka ofan á belti, of the long locks of a woman, to reach down to the belt, Nj. 2; ofan á bringu, 48; á þa ofan, 91.
    III. without reference to the space traversed, connected with verbs denoting to go, turn, come, ride, sail, throw, or the like, motion of every kind; hann kastar honum á völlinn, he flings him down, Nj. 91; hlaupa á skip sitt, to leap on board his ship, 43; á hest, to mount quickly, Edda 75; á lend hestinum, Nj. 91; hann gengr á sáðland sitt, he walks on to his fields, 82: on, upon, komast á fætr, to get upon one’s legs, 92; ganga á land, to go a-shore, Fms. i. 40; ganga á þing, vii. 242, Grág. (often); á skóg, á merkr ok skóga, into a wood, Fb. i. 134, 257, Fms. xi. 118, Eg. 577, Nj. 130; fara á Finnmörk, to go travelling in Finmark, Fms. i. 8; koma, fara á bæ, to arrive at the farm-house; koma á veginn, Eg. 578; stíga á bát, skip, to go on board, 158; hann gékk upp á borg, he went up to the burg (castle), 717; en er þeir komu á loptriðið, 236; hrinda skipum á vatn, to float the ships down into the water, Fms. i. 58; reka austr á haf, to drift eastwards on the sea, x. 145; ríða ofan á, to ride down or over, Nj. 82.
    IV. in some cases the acc. is used where the dat. would be used, esp. with verbs denoting to see or hear, in such phrases as, þeir sá boða mikinn inn á fjörðinn, they saw great breakers away up in the bight of the firth, the acc. being due perhaps to a motion or direction of the eye or ear towards the object, Nj. 124; sá þeir fólkit á land, they saw the people in the direction of land, Fas. ii. 517: in phrases denoting to be placed, to sit, to be seated, the seat or bench is freq. in the acc. where the dat. would now be used; konungr var þar á land upp, the king was then up the country, the spectator or narrator is conceived as looking from the shore or sea-side, Nj. 46; sitja á miðjan bekk, to be seated on the middle bench, 50; skyldi konungs sæti vera á þann bekk … annat öndvegi var á hinn úæðra pall; hann setti konungs hásæti á miðjan þverpall, Fms. vi. 439, 440, cp. Fagrsk. l. c., Sturl. iii. 182; eru víða fjallbygðir upp á mörkina, in the mark or forest, Eg. 58; var þar mörk mikil á land upp, 229; mannsafnaðr er á land upp (viewed from the sea), Ld. 76; stóll var settr á mótið, Fas. i. 58; beiða fars á skip, to beg a passage, Grág. i. 90.
    V. denoting parts of the body; bíta e-n á barka, to bite one in the throat, Ísl. ii. 447; skera á háls, to cut the throat of any one, Nj. 156; brjóta e-n á háls, to break any one’s neck; brjóta e-n á bak, to break any one’s back, Fms. vii. 119; kalinn á kné, frozen to the knees with cold, Hm. 3.
    VI. denoting round; láta reipi á háls hesti, round his horse’s neck, 623. 33; leggja söðul á hest, Nj. 83; and ellipt., leggja á, to saddle; breiða feld á hofuð sér, to wrap a cloak over his head, 164; reyta á sik mosa, to gather moss to cover oneself with, 267; spenna hring á hönd, á fingr, Eg. 300.
    VII. denoting a burden; stela mat á tvá hesta, hey á fimtán hesta, i. e. a two, a fifteen horse load, Nj. 74: metaph., kjósa feigð á menn, to choose death upon them, i. e. doom them to death, Edda 22.
    B. TEMP.
    I. of a period of time, at, to; á morgun, to-morrow (í morgun now means the past morning, the morning of to-day), Ísl. ii. 333.
    II. if connected with the word day, ‘á’ is now used before a fixed or marked day, a day of the week, a feast day, or the like; á Laugardag, á Sunnudag …, on Saturday, Sunday, the Old Engl. a-Sunday, a-Monday, etc.; á Jóladaginn, Páskadaginn, on Yule and Easter-day; but in old writers more often used ellipt. Sunnudaginn, Jóladaginn …, by dropping the prep. ‘á,’ Fms. viii. 397, Grág. i. 18.
    III. connected with ‘dagr’ with the definite article suffixed, ‘á’ denotes a fixed, recurring period or season, in; á daginn, during the day-time, every day in turn, Grett. 91 A.
    IV. connected with ‘evening, morning, the seasons,’ with the article; á kveldit, every evening, Ld. 14; á sumarit, every summer, Vd. 128, where the new Ed. Fs. 51 reads sumrum; á haust, every autumn, Eg. 741 (perh. a misprint instead of á haustin or á haustum); á vetrinn, in the winter time, 710; á várit, every spring, Gþl. 347; the sing., however, is very rare in such cases, the old as well as mod. usage prefers the plur.; á nætrnar, by night, Nj. 210; á várin, Eg. 710; á sumrin, haustin, á morgnana, in the morning (á morgin, sing., means to-morrow); á kveldin, in the evening, only ‘dagr’ is used in sing., v. above (á daginn, not á dagana); but elliptically and by dropping the article, Icelanders say, kveld og morgna, nótt og dag, vetr sumar vor og haust, in the same sense as those above mentioned.
    V. denoting duration, the article is dropped in the negative phrase, aldri á sinn dag, never during one’s life; aldri á mína daga, never in my life, Bjarn. 8, where a possess. pron. is put between noun and prep., but this phrase is very rare. Such phrases as, á þann dag, that day, and á þenna dag, Stj. 12, 655 xxx. 2. 20, are unclassical.
    VI. á dag without article can only be used in a distributive sense, e. g. tvisvar á dag, twice a-day; this use is at present freq. in Icel., yet instances from old writers are not on record.
    VII. denoting a movement onward in time, such as, liðið á nótt, dag, kveld, morgun, sumar, vetr, vár, haust (or nóttina, daginn …), jól, páska, föstu, or the like, far on in the night, day …, Edda 33; er á leið vetrinn, when the winter was well on, as the winter wore on, Nj. 126; cp. áliðinn: also in the phrase, hniginn á inn efra aldr, well stricken in years, Ld. 68.
    C. Metaph. and in various relations:
    I. somewhat metaphorically, denoting an act only (not the place); fara á fund, á vit e-s, to call for one, Eg. 140; koma á ræðu við e-n, to come to a parley with, to speak, 173; ganga á tal, Nj. 103; skora á hólm, to challenge to a duel on an island; koma á grið, to enter into a service, to be domiciled, Grág. i. 151; fara á veiðar, to go a-hunting, Fms. i. 8.
    β. generally denoting on, upon, in, to; bjóða vöxtu á féit, to offer interest on the money, Grág. i. 198; ganga á berhögg, to come to blows, v. berhögg; fá á e-n, to make an impression upon one, Nj. 79; ganga á vápn e-s, to throw oneself on an enemy’s weapon, meet him face to face, Rd. 310; ganga á lagið, to press on up the spear-shaft after it has passed through one so as to get near one’s foe, i. e. to avail oneself of the last chance; bera fé á e-n, to bribe, Nj. 62; bera öl á e-n, to make drunk, Fas. i. 13; snúinn á e-t, inclined to, Fms. x. 142; sammælast á e-t, to agree upon, Nj. 86; sættast, verða sáttr á e-t, in the same sense, to come to an agreement, settlement, or atonement, 78, Edda 15, Eb. 288, Ld. 50, Fms. i. 279; ganga á mála, to serve for pay as a soldier, Nj. 121; ganga á vald e-s, to put oneself in his power, 267; ganga á sætt, to break an agreement; vega á veittar trygðir, to break truce, Grág. ii. 169.
    II. denoting in regard to, in respect to:
    1. of colour, complexion, the hue of the hair, or the like; hvítr, jarpr, dökkr … á hár, having white, brown, or dark … hair, Ísl. ii. 190, Nj. 39; svartr á brún ok brá, dark of brow and eyebrow; dökkr á hörund, id., etc.
    2. denoting skill, dexterity; hagr á tré, a good carpenter; hagr á járn, málm, smíðar …, an expert worker in iron, metals …, Eg. 4; fimr á boga, good at the bow: also used of mastership in science or arts, meistari á hörpuslátt, a master in striking the harp, Fas. iii. 220; fræðimaðr á kvæði, knowing many poems by heart, Fms. vi. 391; fræðimaðr á landnámssögur ok forna fræði, a learned scholar in histories and antiquities (of Are Frode), Ísl. ii. 189; mikill á íþrótt, skilful in an art, Edda (pref.) 148; but dat. in the phrase, kunna (vel) á skíðum, to be a cunning skater, Fms. i. 9, vii. 120.
    3. denoting dimensions; á hæð, lengd, breidd, dýpt …, in the heighth, length, breadth, depth …, Eg. 277; á hvern veg, on each side, Edda 41 (square miles); á annan veg, on the one side, Grág. i. 89.
    β. the phrase, á sik, in regard to oneself, vel (illa) á sik kominn, of a fine ( ugly) appearance, Ld. 100, Fas. iii. 74.
    III. denoting instrumentality; bjargast á sínar hendr, to live on the work of one’s own hands, (á sínar spýtur is a mod. phrase in the same sense); (vega) á skálir, pundara, to weigh in scales, Grág. ii. 370; at hann hefði tvá pundara, ok hefði á hinn meira keypt en á hinn minna selt, of a man using two scales, a big one for buying and a little one for selling, Sturl. i. 91; á sinn kostnað, at one’s own expense; nefna e-n á nafn, by name, Grág. i. 17, etc. The Icel. also say, spinna á rokk, snældu, to spin on or with a rock or distaff; mala á kvern, to grind in a ‘querne,’ where Edda 73 uses dat.; esp. of musical instruments, syngja, leika á hljóðfæri, hörpu, gígju …; in the old usage, leika hörpu …, Stj. 458.
    IV. denoting the manner or way of doing:
    1. á þessa lund, in this wise, Grág. ii. 22; á marga vega, á alla, ymsa vega, in many, all, respects, Fms. i. 114; á sitt hóf, in its turn, respectively, Ld. 136, where the context shews that the expression answers to the Lat. mutatis mutandis; á Þýðersku, after German fashion, Sks. 288.
    2. esp. of language; mæla, rita á e-a tungu, to speak, write in a tongue; á Írsku, in Irish, Ld. 76; Norrænu, in Norse, Eb. 330, Vm. 35; a Danska tungu, in Danish, i. e. Scandinavian, Norse, or Icelandic, Grág. i. 18; á Vára tungu, i. e. in Icelandic, 181; rita á Norræna tungu, to write in Norse, Hkr. (pref.), Bs. i. 59:—at present, dat. is sometimes used.
    3. in some phrases the acc. is used instead of the dat.; hann sýndi á sik mikit gaman, Fms. x. 329; hann lét ekki á sik finna, he shewed no sign of motion, Nj. 111; skaltú önga fáleika á þik gera (Cod. Kalf.), 14.
    V. used in a distributive sense; skal mörk kaupa gæzlu á kú, eðr oxa fim vetra gamlan, a mark for every cow, Grág. i. 147; alin á hvert hross, 442; á mann, per man (now freq.): cp. also á dag above, lit. B.
    VI. connected with nouns,
    1. prepositional; á hendr (with dat.), against; á hæla, at heel, close behind; á bak, at back, i. e. past, after; á vit (with gen.), towards.
    2. adverbially; á braut, away, abroad; á víxl, in turns; á mis, amiss; á víð ok dreif, a-wide and a-drift, i. e. dispersedly.
    3. used almost redundantly before the following prep.; á eptir, after, behind; á undan, in front of; á meðal, á milli, among; á mót, against; á við, about, alike; á frá (cp. Swed. ifrån), from (rare); á fyrir = fyrir, Haustl. 1; á hjá, beside (rare); á fram, a-head, forwards; á samt, together; ávalt = of allt, always: following a prep., upp á, upon; niðr á, down upon; ofan á, eptir á, post eventum, (temp.) á eptir is loc., id., etc.
    VII. connected with many transitive verbs, answering to the Lat. ad- or in-, in composition, in many cases periphrastically for an objective case. The prep. generally follows after the verb, instead of being prefixed to it as in Lat., and answers to the Engl. on, to; heita kalla, hrópa á, to call on; heyra, hlusta, hlyða á, to hearken to, listen to; hyggja, hugsa á, to think on; minna á, to remind; sjá, líta, horfa, stara, mæna, glápa, koma auga … á, to look on; girnast á, to wish for; trúa á, to believe on; skora á, to call on any one to come out, challenge; kæra á, to accuse; heilsa á, to greet; herja, ganga, ríða, hlaupa, ráða … á, to fall on, attack, cp. ágangr, áreið, áhlaup; ljúga á, to tell lies of, to slander; telja á, to carp at; ausa, tala, hella, kasta, verpa … á, to pour, throw on; ríða, bera, dreifa á, to sprinkle on; vanta, skorta á, to fall short of; ala á, to plead, beg; leggja á, to throw a spell on, lay a saddle on; hætta á, to venture on; gizka á, to guess at; kveða á, to fix on, etc.: in a reciprocal sense, haldast á, of mutual strife; sendast á, to exchange presents; skrifast á, to correspond (mod.); kallast á, to shout mutually; standast á, to coincide, so as to be just opposite one another, etc.
    2.
    f. [Lat. aqua; Goth. ahva; Hel. aha; A. S. eâ; O. H. G. aha, owa; cp. Germ. ach and aue; Fr. eau, eaux; Engl. Ax-, Ex-, etc., in names of places; Swed.-Dan. å; the Scandinavians absorb the hu, so that only a single vowel or diphthong remains of the whole word]:—a river. The old form in nom. dat. acc. sing. is , v. the introduction to A, page 1, Bs. i. 333 sq., where ́n, ́ (acc.), and ́na; so also Greg. 677; the old fragm. of Grág. ii. 222, 223, new Ed. In the Kb. of the Edda the old form occurs twice, viz. page 75, ́na (acc.), (but two lines below, ána), í ́nni (dat.) The old form also repeatedly occurs in the Kb. and Sb. of the Grág., e. g. ii. 266, 267: gen. sing. ár; nom. pl. ár, gen. á contracted, dat. ám, obsolete form ́m; Edda 43, Eg. 80, 99, 133, 185: proverbs, at ósi skal á stemma, answering to the Lat. principiis obsta, Edda 60; hér kemr á til sæfar, here the river runs into the sea, metaph. = this is the very end, seems to have been a favourite ending of old poems; it is recorded in the Húsdrápa and the Norðsetadrápa, v. Edda 96, Skálda 198; cp. the common saying, oil vötn renna til sævar, ‘all waters run into the sea.’ Rivers with glacier water are in Icel. called Hvítá, White river, or Jökulsá: Hitá, Hot river, from a hot spring, opp. to Kaldá, v. Landn.: others take a name from the fish in them, as Laxá, Lax or Salmon river (freq.); Örriða á, etc.: a tributary river is þverá, etc.: ár in the Njála often means the great rivers Ölfusá and Þjórsá in the south of Iceland. Áin helga, a river in Sweden, Hkr. ii: á is also suffixed to the names of foreign rivers, Tempsá = Thames; Dóná, Danube (Germ. Don-au), (mod.), etc. Vide Edda (Gl.) 116, 117, containing the names of over a hundred North-English and Scottish rivers.
    COMPDS: áráll, árbakki, árbrot, ardjúp, árfarvegr, árfors, árgljúfr, árhlutr, ármegin, árminni, ármót, áróss, árreki, árstraumr, árströnd, árvað, árvegr, árvöxtr.

    Íslensk-ensk orðabók > Á

  • 13 FYRIR

    * * *
    prep.
    I. with dat.
    1) before, in front of (ok vóru fyrir honum borin merkin);
    fyrir dyrum, before the door;
    2) before one, in one’s presence;
    hón nefndist fyrir þeim Gunnhildr, she told them that her name was G.;
    3) for;
    hann lét ryðja fyrir þeim búðina, he had the booth cleared for them, for their reception;
    4) before one, in one’s way;
    fjörðr varð fyrir þeim, they came to a fjord;
    sitja fyrir e-m, to lie in wait for one;
    5) naut. term. before, off;
    liggja fyrir bryggjum, to lie off the piers;
    fyrir Humru-mynni, off the Humber;
    6) before, at the head of, over;
    vera fyrir liði, to be over the troops;
    vera fyrir máli, to lead the case;
    sitja fyrir svörum, to undertake the defence;
    7) of time, ago;
    fyrir þrem nóttum, three nights ago;
    fyrir stundu, a while ago;
    fyrir löngu, long ago;
    vera fyrir e-u, to forebode (of a dream);
    8) before, above, superior to;
    Hálfdan svarti var fyrir þeim brœðrum, H. was the foremost of the brothers;
    9) denoting disadvantige, harm, suffering;
    þú lætr Egil vefja öll mál fyrir þér, thou lettest E. thwart all thy affairs;
    tók at eyðast fyrir herm lausa-fé, her money began to fail;
    10) denoting obstacle, hindrance;
    mikit gøri þer mér fyrir þessu máli, you make this case hard for me;
    varð honum lítit fyrir því, it was a small matter for him;
    Ásgrími þótti þungt fyrir, A. thought that things looked bad;
    11) because of, for;
    hon undi sér hvergri fyrir verkjum, she had no rest for pains;
    fyrir hræðslu, for fear;
    illa fœrt fyrir ísum, scarcely, passable for ice;
    gáðu þeir eigi fyrir veiðum at fá heyjanna, because of fishing, they neglected to make hay;
    fyrir því at, because, since, as;
    12) against;
    gæt þín vel fyrir konungi ok hans mönnum, guard thee well against the king and his men;
    beiða griða Baldri fyrir alls konar háska, against all kinds of harm;
    13) fyrir sér, of oneself;
    mikill fyrir sér, strong, powerful;
    minnstr fyrir sér, smallest, weakest;
    14) denoting manner or quality, with;
    hvítr fyrir hærum, while with hoary hair;
    II. with acc.
    1) before, in front of;
    halda fyrir augu sér, to hold (one’s hands) before one’s eyes;
    2) before, into the presence of;
    stefna e-m fyrir dómstól, before a court;
    3) over;
    hlaupa fyrir björg, to leap over a precipice;
    kasta fyrir borð, to throw overboard;
    4) in one’s way, crossing one’s way;
    ríða á leið fyrir þá, to ride in their way, so as to meet them;
    5) round, off;
    sigla fyrir nes, to weather a point;
    6) along, all along;
    fyrir endilangan Noreg, all along Norway, from one end to the other;
    draga ör fyrir odd, to draw the arrow past the point;
    7) of time, fyrir dag, before day;
    fyrir e-s minni, before one’s memory;
    8) for, on behalf of;
    vil ek bjóða at fara fyrir þik, I will offer to go for thee, in thy stead;
    lögvörn fyrir mál, a lawful defence for a case;
    9) for, for the benefit of;
    þeir skáru fyrir þá melinn, they cut the lyme-grass for them (the horses);
    10) for, instead of, in place of, as;
    11) for, because of (vilja Gunnar dauðan fyrir höggit);
    fyrir þín orð, for thy words (intercession);
    fyrir sína vinsæld, by reason of his popularity;
    12) denoting value, price;
    fyrir þrjár merkr, for three marks;
    fyrir hvern mun, by all means, at any cost;
    13) in spite of, against (giptast fyrir ráð e-s);
    14) joined with adverbs ending in -an, governing acc. (fyrir austan, vestan, sunnan, norðan, útan innan, framan, handan, ofan, neðan);
    fyrir austan, sunnan fjall, east, south of the fell;
    fyrir neðan brú, below the bridge;
    fyrir handan á, beyond the river;
    fyrir innan garð, inside the fence;
    III. as adverb or ellipt.
    1) ahead, before, opp. to eptir;
    þá var eigi hins verra eptir ván, er slíkt fór fyrir, when this came first, preceded;
    2) first;
    mun ek þar eptir gera sem þér gerit fyrir, I shall do to you according as you do first;
    3) at hand, present, to the fore;
    föng þau, er fyrir vóru, stores that were at hand;
    þar var fyrir fjöldi boðsmanna, a host of guests was already present (before the bride and bridegroom came);
    4) e-m verðr e-t fyrir, one takes a certain step, acts so and so;
    Kolbeini varð ekki fyrir, K. was at a loss what to do;
    e-t mælist vel (illa) fyrir, a thing is well (ill) spoken or reported of (kvæðit mæltist vel fyrir).
    * * *
    prep., in the Editions spelt differently; in MSS. this word is usually abbreviated either  (i. e. firir), or Ꝼ̆, fur͛, fvr͛ (i. e. fyrir); in some MSS. it is idiomatically spelt with i, fir͛, e. g. Arna-Magn. 382 (Bs. i. 263 sqq.); and even in the old Miracle-book Arna-Magn. 645 (Bs. i. 333 sqq.), just as ifir is written for yfir ( over); in a few MSS. it is written as a monosyllable fyr, e. g. D. I. i. 475, Mork. passim; in Kb. (Sæm.-Edda) occurs fyr telia, Vsp. I; fyr norðan, 36; fyr dyrum, Gm. 22; fyr vestan ver, Hkv. 2. 8; in other places as a dissyll. fyrir, e. g. Hm. 56, Gm. 54, Skm. 34, Ls. 15, Am. 64, Hkv. 2. 2, 19 (quoted from Bugge’s edition, see his preface, p. xvi); fyr and fyrir stand to one another in the same relation as ept to eptir, und to undir, of ( super) to yfir: this monosyllabic form is obsolete, save in the compds, where ‘for-’ is more common than ‘fyrir-;’ in some cases both forms are used, e. g. for-dæming and fyrir-dæming; in others only one, but without any fixed rule: again, the forms fyri, fyre, or fire, which are often used in Edd., are just as wrong, as if one were to say epti, undi, yfi; yet this spelling is found now and then in MSS., as, fyre, Ó. H. (facsimile); fire, Grág. Sb. ii. 288 (also facsimile): the particles í and á are sometimes added, í fur, Fms. iv. 137; í fyrir, passim; á fur, Haustl. 1. [Ulf. faur and faura; A. S. fore and for; Engl. for and fore-; Germ. für and vor; Dan. for; Swed. för; Gr. προ-; Lat. pro, prae.]
    WITH DAT., chiefly without the notion of movement.
    A. LOCAL:
    I. before, in front of; fyrir dyrum, before the doors, at the doors, Nj. 14, Vsp. 53, Hm. 69, Edda 130; niðr f. smiðju-dyrum, Eg. 142:—ahead, úti fyrir búðinni, Nj. 181; kómusk sauðirnir upp á fjallit f. þeim, ahead of them, 27; vóru fyrir honum borin merkin, the banner was borne before him, 274; göra orð fyrir sér, to send word before one, Fms. vii. 207, Hkr. iii. 335 (Ó. H. 201, l. c., frá sér):—also denoting direction, niðri í eldinum f. sér, beneath in the fire before them, Nj. 204; þeir sá f. sér bæ mikinn, they saw before them a great building, i. e. they came to a great house, Eg. 546; öðrum f. sér ( in front) en öðrum á bak sér, Grág. i. 5.
    2. before one, before one’s face, in one’s presence; úhelgaða ek Otkel f. búum, before the neighbours, Nj. 87; lýsi ek f. búum fimm, 218; lýsa e-u ( to proclaim) f. e-m, Ld. 8; hann hermdi boð öll f. Gizuri, Nj. 78; hón nefndisk f. þeim Gunnhildr, told them that her name was G., Fms. i. 8; kæra e-t f. e-m, Ó. H. 60; slíkar fortölur hafði hann f. þeim, Nj. 200; the saying, því læra börnin málið að það er f. þeim haft, bairns learn to speak because it is done before them, i. e. because they hear it; hafa gott (íllt) f. e-m, to give a good (bad) example, e. g. in the presence of children; lifa vel f. Guði, to live well before God, 623. 29; stór ábyrgðar-hluti f. Guði, Nj. 199; sem þeir sjá réttast f. Guði, Grág. i. (pref.); fyrir öllum þeim, Hom. 89; á laun f. öðrum mönnum, hidden from other men, unknown to them, Grág. i. 337, Jb. 378; nú skaltú vera vin minn mikill f. húsfreyju minni, i. e. when you talk to my wife, Nj. 265; fyrir Drottni, before the Lord, Merl. 2. 78.
    3. denoting reception of guests, visitors; hann lét ryðja f. þeim búðina, he had the room cleared for them, for their reception, Nj. 228; Valhöll ryðja fyr vegnu fólki, i. e. to clear Valhalla for slain folk, Em. I; ryðja vígvöll f. vegundum, Nj. 212; ljúka upp f. e-m, to open the door for one, Fms. xi. 323, Stj. 5; rýma pallinn f. þeim, Eg. 304; hann lét göra eld f. þeim, he had a fire made for them, 204; þeir görðu eld. f. sér, Fms. xi. 63; … veizlur þar sem fyrir honum var búit, banquets that were ready for him, Eg. 45.
    II. before one, in one’s way; þar er díki varð f. þeim, Eg. 530; á (fjörðr) varð f. þeim, a river, fjord, was before them, i. e. they came to it, 133, 161; at verða eigi f. liði yðru, 51; maðr sá varð f. Vindum, that man was overtaken by the V., Hkr. iii. 363; þeirra manna er f. honum urðu, Eg. 92.
    2. sitja f. e-m, to lie in wait for one, Ld. 218, Nj. 107; lá f. henni í skóginum, Edda (pref.); sitja f. rekum, to sit watching for wrecks, Eg. 136 (fyrir-sát).
    3. ellipt., menn urðu at gæta sín er f. urðu, Nj. 100; Egill var þar f. í runninum, E. was before (them), lay in ambush, Eg. 378; hafði sá bana er f. varð, who was before (the arrow), i. e. he was hit, Nj. 8.
    4. verða f. e-u, to be hit, taken, suffer from a thing; ef hann verðr f. drepi, if he be struck, Grág. ii. 19; verða f. áverka, to be wounded, suffer injury, Ld. 140; verða f. reiði konungs, to fall into disgrace with the king, Eg. 226; verða f. ósköpum, to become the victim of a spell, spell-bound, Fas. i. 130; sitja f. hvers manns ámæli, to be the object of all men’s blame, Nj. 71; vera eigi f. sönnu hafðr, to be unjustly charged with a thing, to be innocent.
    III. a naut. term, before, off; liggja f. bryggjum, to lie off the pier, Ld. 166; skip fljóta f. strengjum, Sks. 116; þeir lágu f. bænum, they lay off the town, Bs. i. 18; liggja úti f. Jótlands-síðu, off Jutland, Eg. 261; hann druknaði f. Jaðri, off the J., Fms. i. II; þeir kómu at honum f. Sjólandi, off Zealand, x. 394; hafa úti leiðangr f. landi, Hkr. i. 301; f. Humru-minni, off the Humber, Orkn. 338, cp. Km. 3, 8, 9, 13, 19, 21; fyrir Nesjum, off the Ness, Vellekla; fyrir Tungum, Sighvat; fyrir Spáni, off Spain, Orkn. 356.
    IV. before, at the head of, denoting leadership; smalamaðr f. búi föður síns, Ver. 26 (of king David); vera f. liði, to be over the troops, Eg. 292, Nj. 7; vera f. máli, to lead the case, Band. 8; vera forstjóri f. búi, to be steward over the household, Eg. 52; ráða f. landi, ríki, etc., to rule, govern, Ó H. 33, Nj. 5; hverr f. eldinum réði, who was the ringleader of the fire, Eg. 239; ráða f. e-u, to rule, manage a thing, passim: the phrase, sitja f. svörum, to respond on one’s behalf, Ölk. 36, Band. 12; hafa svör f. e-m, to be the chief spokesman, Fms. x. 101, Dipl. v. 26.
    V. special usages; friða f. e-m, to make peace for one, Fms. vii. 16, Bs. i. 65; bæta f. e-m, to make things good for one, Hom. 109; túlka, vera túlkr, flytja (etc.) f. e-m, to plead for one, Fms. iii. 33, Nj. 128,—also spilla f. e-m, to disparage one, Eg. 255; haga, ætla f. e-u, to manage, arrange for one, Ld. 208, Sturl. i. 14, Boll. 356; rífka ráð f. e-m, to better one’s condition, Nj. 21; ráða heiman-fylgju ok tilgjöf f. frændkonu sinni, Js. 58; standa f. manni, to stand before, shield a man, stand between him and his enemy, Eg. 357, Grág. ii. 13; vera skjöldr f. e-m, 655 xxxii. 4; hafa kostnað f. e-u, to have the expences for a thing, Ld. 14; vinna f. e-m, to support one by one’s work, Sks. 251; starfa f. fé sínu, to manage one’s money, Ld. 166; hyggja f. e-u, to take heed for a thing, Nj. 109; hyggja f. sér, Fs. 5; hafa forsjá f. e-m, to provide for one, Ld. 186; sjá f. e-u, to see after, Eg. 118, Landn, 152; sjá þú nokkut ráð f. mér, Nj. 20: ironic. to put at rest, Háv. 40: ellipt., sjá vel f., to provide well for, Nj. 102.
    B. TEMP. ago; fyrir þrem nóttum, three nights ago; fyrir stundu, a while ago, Nj. 80; fyrir litlu, a little while ago, Fms. i. 76, Ld. 134; fyrir skömmu, a sbort while ago; fyrir löngu, a long while ago, Nj. 260, Fms. i. 50; fyrir öndverðu, from the beginning, Grág. i. 80, ii. 323, 394, Finnb. 342; fyrir þeim, before they were born, Fms. i. 57.
    2. the phrase, vera f. e-u, to forebode; vera f. stórfundum, Nj. 107, 277; þat hygg ek vera munu f. siða-skipti, Fms. xi. 12; þessi draumr mun vera f. kvámu nökkurs manns, vii. 163; dreyma draum f. e-u, 8; fyrir tiðendum, ii. 65:—spá f. e-m, to ‘spae’ before, prophecy to one, Nj. 171.
    C. METAPH.:
    I. before, above; þóttu þeir þar f. öllum ungum mönnum, Dropl. 7; þykkisk hann mjök f. öðrum mönnum, Ld. 38; ver f. hirðmönnum, be first among my herdsmen, Eg. 65; Hálfdan svarti var f. þeim bræðrum, H. was the foremost of the brothers, Fms. i. 4; þorgrímr var f. sonum Önundar, Grett. 87; var Haraldr mest f. þeim at virðingu, Fms. i. 47.
    II. denoting help, assistance; haun skal rétta vættið f. þeim, Grág. i. 45 (vide above A. IV and V).
    2. the following seem to be Latinisms, láta lífit f. heilagri Kristni, to give up one’s life for holy Christianity, = Lat. pro, Fms. vii. 172; ganga undir píslir fyrir Guðs nafni, Blas. 38; gjalda önd mína f. önd þinni, Johann. 17; gefa gjöf f. sál sinni ( pro animâ suâ), H. E. i. 466; fyrir mér ok minni sál, Dipl. iv. 8; færa Guði fórnir f. e-m, 656 A; heita f. e-m, biðja f. e-m, to make a vow, pray for one (orare pro), Fms. iii. 48, Bs. i. 70; biðja f. mönnum, to intercede for, 19, Fms. xi. 287: even with a double construction, biðja f. stað sinn (acc., which is vernacular) ok heilagri kirkju (dat., which is a Latinism), x. 127.
    III. denoting disadvantage, harm, suffering; þú lætr Egil vefja öll mál fyrir þér, thou lettest Egil thwart all thy affairs, Eg. 249; únýtir hann þá málit fyrir sér, then he ruins his own case, Grág. i. 36, Dropl. 14, 16; Manverjar rufu safnaðinn f. Þorkatli, the Manxmen broke up the assembly, i. e. forsook Thorkel, Fms. ix. 422; kom upp grátr f. henni, she burst into tears, 477; taka fé f. öðrum, to take another’s money, N. G. L. i. 20; knörr þann er konungr lét taka fyrir Þórólfi, Landn. 56; ef hross verðr tekit f. honum, if a horse of his be taken, Grág. i. 436; hann tók upp fé fyrir öllum, he seized property for them all, Ó. H. 60; e-t ferr ílla f. e-m, a thing turns out ill for one; svá fór f. Ólófu, so it came to pass for O., Vígl. 18; loka dyrr f. e-m, to lock the door in one’s face, Edda 21: þeir hafa eigi þessa menn f. yðr drepit, heldr f. yðrar sakir þessi víg vegit, i. e. they have not harmed you, but rather done you a service in slaying those men, Fbr. 33; tók at eyðask f. henni lausa-fé, her money began to fail, Nj. 29; rak á f. þeim storma ok stríðviðri, they were overtaken by gales and bad weather, Vígl. 27; Víglundr rak út knöttinn f. Jökli, V. drove the ball for J., i. e. so that he had to run after it, 24; sá er skar tygil f. Þóri, he who cut Thor’s line, Bragi; sverð brast f. mér, my sword broke, Korm. 98 (in a verse); brjóta e-t f. e-m, to break a thing for one, Bs. i. 15 (in a verse); Valgarðr braut krossa fyrir Merði ok öll heilög tákn, Nj. 167; árin brotnaði f. honum, his oar broke; allar kýrnar drápust fyrir honum, all his cows died.
    2. denoting difficulty, hindrance; sitja f. sæmd e-s, to sit between oneself and one’s honour, i. e. to hinder one’s doing well, Sturl. 87; mikit göri þér mér f. þessu máli, you make this case sore for me, Eb. 124; þér er mikit f. máli, thy case stands ill, Fms. v. 325; ekki er Guði f. því, it is easy for God to do, 656 B. 9; varð honum lítið f. því, it was a small matter for him, he did it easily, Grett. III; mér er minna f. því, it is easier for me, Am. 60; þykkja mikit f. e-u, to be much grieved for a thing, do it unwillingly, Nj. 77; Icel. also say, þykja fyrir (ellipt.), to feel hurt, be displeased:—ellipt., er þeim lítið fyrir at villa járnburð þenna, it is a small matter for them to spoil this ordeal, Ó. H. 140; sem sér muni lítið f. at veiða Gunnar, Nj. 113; fast mun f. vera, it will be fast-fixed before (one), hard to move, Ld. 154; Ásgrími þótti þungt f., A. thought that things looked sad (heavy), Nj. 185; hann var lengi f., he was long about it, Fms. x. 205; hann var lengi f. ok kvað eigi nei við, he was cross and said not downright no, Þorf. Karl. 388.
    IV. in a causal sense, for, because of, Lat. per, pro; sofa ek né mákat fugls jarmi fyrir, I cannot sleep for the shrill cry of birds, Edda 16 (in a verse); hon undi sér hvergi f. verkjum, she had no rest for pains, Bjarn. 69; fyrir gráti, tárum, = Lat. prae lacrymis; fyrir harmi, for sorrow; f. hlátri, for laughter, as in Engl.; þeir æddust f. einni konu, they went mad for the sake of one woman, Sól. 11; ílla fært f. ísum, scarce passable for ice, Fms. xi. 360; hætt var at sitja útar f. Miðgarðs-ormi, Edda 35; hann var lítt gengr f. sárinu, he could hardly walk for the wound, Fbr. 178; fyrir hræðslu, for fear, Hbl. 26; heptisk vegrinn f. þeim meinvættum sem …, Fs. 4; gáðu þeir eigi f. veiðum at fá heyjanna, because of fishing they took no care to make hay, Landn. 30; fyrir riki konungs, for the king’s power, Eg. 67, 117; fyrir ofríki manna, Grág. i. 68; fyrir hví, for why? Eluc. 4; fyrir hví þeir væri þar, Eg. 375; fyrir því, at …, for that, because, Edda 35, Fms. i. 22, vii. 330, Ld. 104; en fyrir því nú at, now since, Skálda 171; nú fyrir því at, id., 169: the phrase, fyrir sökum, for the sake of, because of, passim; vide sök.
    V. by, by the force of; öxlin gékk ór liði fyrir högginu, the shoulder was disjointed by the force of the stroke, Háv. 52.
    2. denoting contest; falla f. e-m, to fall before one, i. e. fighting against one, Fms. i. 7, iv. 9, x. 196; verða halloki f. e-m, to be overcome in fighting one, Ld. 146; látask f. e-m, to perish by one, Eb. 34; hafa bana f. e-m, to be slain by one, Nj. 43; þeir kváðu fá fúnað hafa f. honum, 263; mæddisk hann f. þeim, he lost his breath in fighting them, Eg. 192; láta ríki f. e-m, to lose the kingdom before another, i. e. so that the latter gains it, 264; láta lausar eignir mínar f. þér, 505; láta hlut sinn f. e-m, Fs. 47; standask f. e-m, to stand one’s ground before one, Edda (pref.); hugðisk hann falla mundu f. sjóninni einni saman, that he would sink before his glance, 28, Hým. 12; halda hlut f. e-m, Ld. 54; halda frið ok frelsi f. várum óvinum, Fms. viii. 219; fara mun ek sem ek hefi áðr ætlað f. þínum draum ( thy dream notwithstanding), Ld. 216; þér farit hvárt er þér vilit f. mér, you go wherever you like for me, so far as I am concerted, Fær. 37; halda vöku f. sér, to keep oneself awake, Fms. i. 216.
    β. with verbs, flýja, hlaupa, renna, stökkva f. e-m, to fly, leap, run before one, i. e. to be pursued, Bs. i. 774, Grág. ii. 359; at hann rynni f. þrælum hans, Ld. 64; fyrir þessum úfriði stökk Þangbrandr til Noregs, 180; skyldi hann ganga ór á f. Hofsmönnum, Landn. 178; ganga f. e-u, to give way before, yield to a thing, Fms. i. 305, x. 292; vægja f. e-m, to yield to one, give way, Eg. 21, 187, Nj. 57, Ld. 234.
    VI. against; verja land f. e-m, Eg. 32; verja landit f. Dönum ok öðrum víkingum, Fms. i. 23; til landvarnar f. víkingum, Eg. 260; landvarnar-maðr f. Norðmönnum, Fms. vi. 295; gæta brúarinnar f. bergrisum, Edda 17; gæt þín vel f. konungi ok hans mönnum, guard thee well against the king and his men, Eg. 113; góð aðstoð f. tröllum ok dvergum, Bárð. 163; beiða Baldri griða f. allskonar háska, Edda 36; auðskæðr f. höggum, Eg. 770.
    VII. in the sense of being driven before; fyrir straumi, veðri, vindi, before the stream, wind, weather (forstreymis, forvindis), Grág. ii. 384, Fms. vii. 262; halda f. veðri, to stand before the wind, Róm. 211.
    2. rýrt mun verða f. honum smá-mennit, he will have an easy game with the small people, Nj. 94: ellipt., hafði sá bana er f. varð, 8; sprakk f., 16, 91.
    VIII. fyrir sér, of oneself, esp. of physical power; mikill f. sér, strong, powerful; lítill f. sér, weak, feeble, Nj. 20, Ísl. ii. 368, Eg. 192; þér munuð kalla mik lítinn mann f. mér, Edda 33; minnstr f. sér, smallest, weakest, Eg. 123; gildr maðr f. sér, Ísl. ii. 322, Fms. ii. 145; herðimaðr mikiil f. sér, a hardy man, Nj. 270; hvat ert þú f. þér, what kind of fellow art thou? Clem. 33; vera einn f. sér, to be a strange fellow, Grett. 79 new Ed.; Icel. also say, göra mikið (lítið) f. sér, to make oneself big ( little).
    β. sjóða e-t f. sér, to hesitate, saunter, Nj. 154; mæla f. munni, to talk between one’s teeth, to mutter, Orkn. 248, Nj. 249.
    IX. denoting manner or quality; hvítr f. hærum, white with hoary hairs, Fms. vi. 95, Fas. ii. 540; gráir fyrir járnum, grey with steel, of a host in armour, Mag. 5; hjölt hvít f. silfri, a hilt white with silver = richly silvered, Eb. 226.
    X. as adverb or ellipt.,
    1. ahead, in front, = á undan, Lat. prae, opp. to eptir; þá var eigi hins verra eptir ván, er slíkt fór fyrir, as this came first, preceded, Nj. 34; at einhverr mundi fara heim fyrir, that some one would go home first (to spy), Eg. 580; Egill fór f., E. went in before, id.; at vér ríðim þegar f. í nótt, 283.
    β. first; hann stefndi f. málinu, en hann mælti eptir, one pronounced the words first, but the other repeated after him, Nj. 35; mun ek þar eptir göra sem þér gerit f., I shall do to you according as you do first, 90:—temp., sjau nóttum f., seven nights before, Grág. ii. 217.
    2. to the fore, at hand, present; þar var fyrir fjöldi boðsmanna, a host of guests was already to the fore, i. e. before the bride and bridegroom came, Nj. 11; úvíst er at vita hvar úvinir sitja á fleti fyrir, Hm. 1; skal þá lögmaðr þar f. vera, he shall be there present, Js. 3; heima í túni fyrir, Fær. 50; þar vóru fyrir Hildiríðar-synir, Eg. 98; var honum allt kunnigt fyrir, he knew all about the localities, 583; þeim ómögum, sem f. eru, who are there already, i. e. in his charge, Grág. i. 286: of things, föng þau er f. vóru, stores that were to the fore, at hand, Eg. 134.
    3. fore, opp. to ‘back,’ of clothes; slæður settar f. allt gullknöppum, Eg. 516; bak ok fyrir, back and front, = bak ok brjóst, Mar.
    XI. in the phrase, e-m verðr e-t fyrir, a thing is before one, i. e. one takes that and that step, acts so and so in an emergency; nú verðr öðrum þeirra þat f., at hann kveðr, now if the other part alleges, that …, Grág. i. 362; Kolbeini varð ekki f., K. had no resource, i. e. lost his head, Sturl. iii. 285:—the phrase, e-t mælisk vel (ílla) fyrir, a thing is well ( ill) reported of; víg Gunnars spurðisk ok mæltisk ílla fyrir um allar sveitir, Nj. 117, Sturl. ii. 151; mun þat vel f. mælask, people will like it well, Nj. 29, Þórð. 55 new Ed.; ílla mun þat f. mælask at ganga á sættir við frændr sína, Ld. 238; ok er lokit var, mæltisk kvæðit vel f., the people praised the poem, Fms. vii. 113.
    XII. in special senses, either as prep. or adv. (vide A. V. above); segja leið f. skipi, to pilot a ship, Eg. 359; segja f. skipi, to say a prayer for a new ship or for any ship going to sea, Bs. i. 774, Fms. x. 480; mæla f. e-u, to dictate, Grág. ii. 266; mæla f. minni, to bring out a toast, vide minni; mæla f. sætt, i. 90; skipa, koma e-u f., to arrange, put right; ætla f. e-u, to make allowance for; trúa e-m f. e-u, to entrust one with; það fer mikið f. e-u (impers.), it is of great compass, bulky; hafa f. e-u, to have trouble with a thing; leita f. sér, to enquire; biðjask f., to say one’s prayers, vide biðja; mæla fyrir, segja f., etc., to order, Nj. 103, Js. 3: of a spell or solemn speaking, hann mælti svá f., at …, Landn. 34; spyrjask f., to enquire, Hkr. ii. 333; búask f., to prepare, make arrangement, Landn. 35, Sks. 551; skipask f., to draw up, Nj. 197; leggjask f., to lie down in despair, Bs. i. 194; spá fyrir, to ‘spae’ before, foretell; þeir menn er spá f. úorðna hluti, Fms. i. 96; segja f., to foretell, 76, Bb. 332; Njáll hefir ok sagt f. um æfi hans, Nj. 102; vita e-t f., to ‘wit’ beforehand, know the future, 98; sjá e-t f., to foresee, 162; ef þat er ætlat f., fore-ordained, id.
    WITH ACC., mostly with the notion of movement.
    A. LOCAL:
    I. before, in front of; fyrir dyrrin, Nj. 198; láta síga brýnn f. brár, Hkv. Hjörv. 19; halda f. augu sér, to hold (one’s hands) before one’s eyes, Nj. 132; leggja sverði fyrir brjóst e-m, to thrust a sword into his breast, 162, Fs. 39.
    2. before one, before a court; stefna e-m f. dómstól, Fms. xi. 444; ganga, koma f. e-n, to go, come before one, Fms. i. 15, Eg. 426, Nj. 6, 129, passim; fyrir augu e-s, before one’s eyes, Stj. 611.
    3. before, so as to shield; hann kom skildinum f. sik, he put the shield before him, Nj. 97, 115; halda skildi f. e-n, a duelling term, since the seconder had to hold one’s shield, Ísl. ii. 257.
    4. joined to adverbs such as fram, aptr, út, inn, ofan, niðr, austr, vestr, suðr, norðr, all denoting direction; fram f., forward; aptr f., backward, etc.; hann reiddi öxina fram f. sik, a stroke forward with the axe, Fms. vii. 91; hann hljóp eigi skemra aptr en fram fyrir sik, Nj. 29; þótti honum hann skjóta brandinum austr til fjallanna f. sik, 195; komask út f. dyrr, to go outside the door, Eg. 206:—draga ofan f. brekku, to drag over the hill, Ld. 220; hrinda f. mel ofan, to thrust one over the gravel bank, Eg. 748; hlaupa f. björg, to leap over a precipice, Eb. 62, Landn. 36; elta e-n f. björg, Grág. ii. 34; hlaupa (kasta) f. borð, to leap ( throw) overboard, Fms. i. 178, Hkr. iii. 391, Ld. 226; síga ( to be hauled) niðr f. borgar-vegg, 656 C. 13, Fms. ix. 3; hlaupa niðr f. stafn, Eg. 142; niðr f. skaflinn, Dropl. 25; fyrir brekku, Orkn. 450, Glúm. 395 (in a verse).
    II. in one’s way, crossing one’s way; þeir stefndu f. þá, Fms. ix. 475; ríða á leið f. þá, to ride in their way, so as to meet them, Boll. 348; hlaupa ofan f. þá, Nj. 153; vóru allt komin f. hann bréf, letters were come before him, in his way, Fms. vii. 207; þeir felldu brota f. hann, viz. they felled trees before him, so as to stop him, viii. 60, ix. 357; leggja bann f. skip, to lay an embargo on a ship, Ld. 166.
    III. round, off a point; fyrir nesit, Nj. 44; út f. Holm, out past the Holm, Fms. vii. 356: esp. as a naut. term, off a point on the shore, sigla f. England, Norðyrnbraland, Þrasnes, Spán, to sail by the coast of, stand off England, Northumberland, … Spain, Orkn. 338, 340, 342, 354; fyrir Yrjar, Fms. vii. (in a verse); fyrir Siggju, Aumar, Lista, Edda 91 (in a verse); er hann kom f. Elfina, when be came off the Gotha, Eg. 80; leggja land f. skut, to lay the land clear of the stern, i. e. to pass it, Edda l. c.; göra frið f. land sitt, to pacify the land from one end to another, Ld. 28; fyrir uppsprettu árinnar, to come to ( round) the sources of the river, Fms. iii. 183; fyrir garðs-enda, Grág. ii. 263; girða f. nes, to make a wall across the ness, block it up, cp. Lat. praesepire, praemunire, etc., Grág. ii. 263; so also binda f. op, poka, Lat. praeligare, praestringere; hlaða f. gat, holu, to stop a hole, opening; greri f. stúfinn, the stump (of the arm or leg) was healed, closed, Nj. 275; skjóta slagbrandi f. dyrr, to shoot a bolt before the door, to bar it, Dropl. 29; láta loku (lás) f. hurð, to lock a door, Gísl. 28; setja innsigli f. bréf, to set a seal to a letter, Dipl. i. 3: ellipt., setr hón þar lás fyrir, Ld. 42, Bs. i. 512.
    2. along, all along; f. endilanga Danmörk, f. endilangan Noreg, all along Denmark, Norway, from one end to the other, Fms. iv. 319, xi. 91, Grett. 97:—öx álnar f. munn, an axe with an ell-long edge, Ld. 276; draga ör f. ödd, to draw the arrow past the point, an archer’s term, Fms. ii. 321.
    IV. with verbs, fyrir ván komit, one is come past hope, all hope is gone, Sturl. i. 44, Hrafn. 13, Fms. ii. 131; taka f. munn e-m, to stop one’s mouth; taka f. háls, kverkar, e-m, to seize one by the throat, etc.; taka mál f. munn e-m, ‘verba alicujus praeripere,’ to take the word out of one’s mouth, xi. 12; taka f. hendr e-m, to seize one’s hands, stop one in doing a thing, Eb. 124; mod., taka fram f. hendrnar á e-m.
    B. TEMP.: fyrir dag, before day, Eg. 80; f. miðjan dag, Ld. 14; f. sól, before sunrise, 268; f. sólar-lag, before sunset; f. miðjan aptan, Nj. 192; f. náttmál, 197; f. óttu, Sighvat; f. þinglausnir, Ölk. 37; f. Jól, Nj. 269; f. fardaga, Grág. ii. 341; viku f. sumar, 244; f. mitt sumar, Nj. 138; litlu f. vetr, Eg. 159; f. vetrnætr, Grág. ii. 217; f. e-s minni, before one’s memory, Íb. 16.
    C. METAPH.:
    I. above, before; hann hafdi mest fyrir aðra konunga hraustleikinn, Fms. x. 372.
    II. for, on behalf of; vil ek bjóða at fara f. þik, I will go for thee, in thy stead, Nj. 77; ganga í skuld f. e-n, Grág. i. 283; Egill drakk … ok svá f. Ölvi, Eg. 210; kaupa e-t f. e-n, Nj. 157; gjalda gjöld f. e-n, Grág. i. 173; verja, sækja, sakir f. e-n, Eg. 504; hvárr f. sik, each for oneself, Dipl. v. 26; sættisk á öll mál f. Björn, Nj. 266; tók sættir f. Björn, Eg. 168; svara f. e-t, Fms. xi. 444; hafa til varnir f. sik, láta lýrit, lög-vörn koma f.; færa vörn f. sik, etc.; verja, sækja sakir f. sik, and many similar law phrases, Grág. passim; biðja konu f. e-n, to woo a lady for another, Fms. x. 44; fyrir mik, on my behalf, for my part, Gs. 16; lögvörn f. mál, a lawful defence for a case, Nj. 111; hafa til varnar f. sök, to defend a case, Grág. i. 61; halda skiladómi f. e-t, Dipl. iv. 8; festa lög f. e-t, vide festa.
    III. in a distributive sense; penning f. mann, a penny per man, K. Þ. K. 88; fyrir nef hvert, per nose = per head, Lv. 89, Fms. i. 153, Ó. H. 141; hve f. marga menn, for how many men, Grág. i. 296; fyrir hverja stiku, for each yard, 497.
    IV. for, for the benefit of; brjóta brauð f. hungraða, Hom. 75; þeir skáru f. þá melinn, they cut the straw for them (the horses), Nj. 265; leggja kostnað f. e-n, to defray one’s costs, Grág. i. 341.
    V. for, instead of; hann setti sik f. Guð, Edda (pref.); hafa e-n f. Guð (Lat. pro Deo), Stj. 73, Barl. 131; geta, fá, kveðja mann f. sik, to get a man as one’s delegate or substitute, Grág. i. 48 passim; þeir höfðu vargstakka f. brynjur, Fs. 17; manna-höfuð vóru f. kljána, Nj. 275; gagl f. gás ok grís f. gamalt svín, Ó. H. 86; rif stór f. hlunna, Háv. 48; buðkr er f. húslker er hafðr, Vm. 171; auga f. auga, tönn f. tönn, Exod. xxi. 24; skell f. skillinga, Þkv. 32.
    VI. because of, for; vilja Gunnar dauðan fyrir höggit, Nj. 92, Fms. v. 162; eigi f. sakleysi, not without ground, i. 302; fyrir hvat (why, for what) stefndi Gunnarr þeim til úhelgi? Nj. 101; ok urðu f. þat sekir, Landn. 323; hafa ámæli f. e-t, Nj. 65, passim.
    2. in a good sense, for one’s sake, for one; fyrir þín orð, for thy words, intercession, Ísl. ii. 217; vil ek göra f. þín orð, Ld. 158, Nj. 88; fyrir sína vinsæld, by his popularity, Fms. i. 259: the phrase, fyrir e-s sök, for one’s sake, vide sök: in swearing, a Latinism, fyrir trú mína, by my faith! (so in Old Engl. ‘fore God), Karl. 241; fyrir þitt líf, Stj. 514; ek særi þik f. alla krapta Krists ok manndóm þinn, Nj. 176. VII. for, at, denoting value, price; fyrir þrjár merkr, for three marks, Eg. 714; er sik leysti út f. þrjú hundruð marka, Fms. ix. 421; ganga f. hundrað, to pass or go for a hundred, D. I. i. 316:—also of the thing bought, þú skalt reiða f. hana þrjár merkr, thou shall pay for her three marks, Ld. 30; fyrir þik skulu koma mannhefndir, Nj. 57; bætr f. víg, Ísl. ii. 274; bætr f. mann, Eg. 259, passim; fyrir áverka Þorgeirs kom legorðs-sökin, Nj. 101:—so in the phrase, fyrir hvern mun, by all means, at any cost; fyrir öngan mun, by no means, Fms. i. 9, 157, Gþl. 531:—hafði hverr þeirra mann f. sik, eða tvá …, each slew a man or more for himself, i. e. they sold their lives dearly, Ó. H. 217.
    2. ellipt., í staðinn f., instead of, Grág. i. 61; hér vil ek bjóða f. góð boð, Nj. 77; taka umbun f., Fms. vii. 161; svara slíku f. sem …, Boll. 350; þér skulut öngu f. týna nema lífinu, you shall lose nothing less than your head, Nj. 7.
    VIII. by means of, by, through; fyrir þat sama orð, Stj.; fyrir sína náttúru, Fms. v. 162; fyrir messu-serkinn, iii. 168; fyrir þinn krapt ok frelsis-hönd, Pass. 19. 12; svikin f. orminn, by the serpent, Al. 63,—this use of fyrir seems to be a Latinism, but is very freq. in eccl. writings, esp. after the Reformation, N. T., Pass., Vídal.; fyrir munn Davíðs, through the mouth of David, etc.:—in good old historical writings such instances are few; þeir hlutuðu f. kast ( by dice), Sturl. ii. 159.
    IX. in spite of, against; fyrir vilja sinn, N. G. L. i. 151; fyrir vitorð eðr vilja e-s, against one’s will or knowledge, Grág. ii. 348; kvángask (giptask) f. ráð e-s, i. 177, 178, Þiðr. 190; nú fara menn f. bann ( in spite of an embargo) landa á milli, Gþl. 517; hann gaf henni líf f. framkvæmd farar, i. e. although she had not fulfilled her journey ( her vow), Fms. v. 223; fyrir várt lof, vi. 220; fyrir allt þat, in spite of all that, Grett. 80 new Ed.; fyrir ráð fram, heedlessly; fyrir lög fram, vide fram.
    X. denoting capacity, in the same sense as ‘at,’ C. II, p. 27, col. 1; scarcely found in old writers (who use ‘at’), but freq. in mod. usage, thus, eigi e-n f. vin, to have one for a friend, in old writers ‘at vin;’ hafa e-n f. fífl, fól, to make sport of one.
    2. in old writers some phrases come near to this, e. g. vita f. vist, to know for certain, Dipl. i. 3; vita f. full sannindi, id., ii. 16; hafa f. satt, to take for sooth, believe, Nj. 135; koma f. eitt, to come ( turn) all to one, Lv. 11, Nj. 91, Fms. i. 208; koma f. ekki, to come to naught, be of no avail, Ísl. ii. 215; fyrir hitt mun ganga, it will turn the other way, Nj. 93; fyrir hann er einskis örvænt orðs né verks, from him everything may be expected, Ísl. ii. 326; hafa e-s víti f. varnað, to have another’s faults for warning, Sól. 19.
    XI. joined with adverbs ending in -an, fyrir austan, vestan, sunnan, norðan, útan, innan, framan, handan, ofan, neðan, either with a following acc. denoting. direction, thus, fyrir austan, sunnan … fjall, east, south of the fell, i. e. on the eastern, southern side; fyrir neðan brú, below the bridge; fyrir útan fjall = Lat. ultra; fyrir innan fjall = Lat. infra; fyrir handan á, beyond the river; fyrir innan garð, inside the yard; fyrir ofan garð, above, beyond the yard, etc.; vide these adverbs:—used adverb., fyrir sunnan, in the south; fyrir vestan, in the west; fyrir norðan, in the north; fyrir austan, in the east,—current phrases in Icel. to mark the quarters of the country, cp. the ditty in Esp. Árb. year 1530; but not freq. in old writers, who simply say, norðr, suðr …, cp. Kristni S. ch. 1: absol. and adverb., fyrir ofan, uppermost; fyrir handan, on the other side:—fyrir útan e-t, except, save, Anal. 98, Vkv. 8; fyrir fram, vide fram.
    ☞ For- and fyrir- as prefixes, vide pp. 163–167 and below:
    I. fore-, for-, meaning before, above, in the widest sense, local, temp., and metaph. furthering or the like, for-dyri, for-nes, for-ellri, for-beini, etc.
    β. before, down, for-brekkis, -bergis, -streymis, -vindis, -viðris, etc.
    2. in an intens. sense = before others, very, but not freq.; for-dyld, -góðr, -hagr, -hraustr, -kostuligr, -kuðr, -lítill, -ljótr, -prís, -ríkr, -snjallr.
    II. (cp. fyrir, acc., C. IX), in a neg. or priv. sense; a few words occur even in the earliest poems, laws, and writers, e. g. for-að, -átta, -dæða, -nám, -næmi, -sending, -sköp, -verk, -veðja, -viða, -vitni, -ynja, -yrtir; those words at least seem to be original and vernacular: at a later time more words of the same kind crept in:
    1. as early as writers of the 13th and 14th centuries, e. g. for-boð, -bænir, -djarfa, -dæma (fyrir-dæma), -taka (fyrir-taka), -þóttr; fyrir-bjóða, -fara, -göra, -koma, -kunna, -líta, -muna, -mæla, -vega, -verða.
    2. introduced in some words at the time of the Reformation through Luther’s Bible and German hymns, and still later in many more through Danish, e. g. for-brjóta, -drífa, -láta, -líkast, -merkja, -nema, -sorga, -sóma, -standa, -svara, -þénusta, and several others; many of these, however, are not truly naturalised, being chiefly used in eccl. writings:—it is curious that if the pronoun be placed after the verb (which is the vernacular use in Icel.) the sense is in many cases reversed; thus, fyrir-koma, to destroy, but koma e-u fyrir can only mean to arrange; so also fyrir-mæla, to curse, and mæla fyrir, to speak for; for-bænir, but biðja fyrir e-m, etc.; in the latter case the sense is good and positive, in the former bad and negative; this seems to prove clearly that these compds are due to foreign influence.

    Íslensk-ensk orðabók > FYRIR

  • 14 munka

    * * *
    формы: munkája, munkák, munkát
    1) рабо́та ж, труд м

    fizikai munka — физи́ческая рабо́та

    szellemi munka — у́мственный труд

    2) де́ло с, заня́тие с; рабо́та ж

    mindennapi munka — повседне́вная рабо́та

    3) рабо́та ж; труд м; сочине́ние с; произведе́ние с
    * * *
    [\munka`t, \munka`ja, \munka`k] 1. {konkrét, elvégzendő) работа; (elfoglaltság) занятие, дело; (hivatal) служба;

    alkalmi \munka — случайная работа;

    aprólékos \munka — муравьиная работа; durva \munka — чёрная работа; éjjeli \munka — ночная работа; finom \munka — тонкая работа; fizetett \munka — платная работа; jól fizetett \munka — хорошо оплачиваемая работа; fizikai/kétkézi/testi\munka — физическая работа; физический труд; föld alatti \munkak — подземные работы; gyors \munka — скорая работа; házi \munka — домашняя работа; időbéres \munka — повременная работа; irodai \munka — канцелярская работа; jövedelmező \munka — доходная работа; kényszerűségből vállalt \munka — подневолный труд; könnyű \munka — лёгкая работа; közös \munka — совместная работа; külső \munka geod. — полевая работа; mezőgazdasági \munkak — сельскохозяйственные работы; tavaszi mezei \munkak — весенние полевые работы; mellékes \munka — побочная работа; minőségi \munka — качественная работа; műszakon felül végzett \munka — сверхсменная/сверхурочная работа; napi \munka — повседневная работа; egy ember napi \munka`ja — человекодень h.; nehéz \munka — трудная/тяжёлая работа; страда; pokolian nehéz \munka — каторжная работа; szellemi \munka — умственный труд; умственная работа; sziszifuszi \munka — Сизифов труд;

    Сизифова работа;

    vállakozási szerződés alapján végzett \munka — работа по подряду;

    ég a \munka a keze alatt — работа горит в его руках; как блины печёт; serényen folvik/pezseg a \munka — работа кипит; teljes gőzzel folyik a \munka- — работа в полном разгаре; работа идёт на всех парах; ma jól halad a \munka — т biz. мне сегодня хорошо работается;

    sok Лт. van у меня много работы; я очень занят;

    \munka közben — во время работы;

    \munka`ja mellett ül — сидеть за работой; \munka nélkül van v. \munka nélküli — быть безработным; быть без работы; не иметь работы; быть без службы; \munka után járva — в поисках работы; \munka`ba ad vmit — давать/дать в обработку; \munka`ba áll — поступать/поступить на работу; \munka`ba áll vkinél — наниматься/наняться к кому-л.; лЬа állás поступление на работу; \munka`ba állít vkit — засаживать/засадить когол. за работу; biz. запрягать/запрячь; az elbocsátott munkások (újbóli) \munka`ba állítása — восстановление на работе уволенных рабо чих; \munkaba jár — ходить на работу; работать гдел.; \munkaba lép — поступать/поступить на работу; \munkaba megy — идти на работу; лЬа menés выход на работу; \munka`ba vesz
    a) — начать обрабатывать (что-л.);
    b) átv., biz. \munka`ba vesz vkit взять в работу кого-л.;
    \munkaba vétel (munkadarabé) — взятие в обработку;
    elmerül a (sok) \munkaban — тонуть в делах; nyakig van a \munka`ban v. ki nem látszik a \munkaból — хлопот полон рот; у него дела по горло; \munkaban talál vkit — заставать/ застать кого-л. за работой; \munkaban van
    a) (személy) — он на работе;

    b) (munkadarab) — находиться в работе/обработке;

    saját ujából él жить своим трудом;

    \munka`hoz fog/lát — вейться v. приняться за работу; лгл fel! за дело!;

    \munkara nevelés — трудовое воспитание rég. Munkára Harcra Kész (MHK) Готов к труду и обороне (ГТО);

    abbahagyja a ái бросать/бросить работу;

    vmely \munka`t elvállal — принять заказ на какую-л. работу; взяться сделать v. выполнить какую-л. работу;

    elveszti a \munkaját — потерять работу; лишиться работы; vmibe sok \munkat fektet — затратить на что-л. много труда; kevés \munkat igénylő — не трудоёмкий; sok \munka`t igénylő — трудоёмкий; \munkat keres — искать службу/работу/ места; minden piszkos \munkat kerülő egyén — белоручка h., n.; \munkat fejt ki — развёртывать/развернуть работу; \munka`t és fáradságot nem kímélve ( — работать) не жалея сил и труда; \munkat vállal — принимать/ принять работу; munkát végző
    a) — работающий;
    b) (állatról) рабочий;
    \munka`val ellát — давать/дать работу кому-л.;
    nem \munkaval szerzett — нетрудовой; szól. a \munka nálunk becsület és dicsőség dolga — труд—дело чести, дело славы, дело доблести и геройства; gúny. elmenne a \munka temetésére — ему лень пальцем двинуть; közm. hamar \munka ritkán jó — поспешишь—людей насмешишь; a \munka nem szégyen — никакая работа не стыдна; a \munka nemesít — труд красит нашу жизнь; \munka után édes a pihenés — кончил дело— гуляй смело;

    2.

    (tevékenység) — работа, труд; (a lakosság körében kifejtett) agitációs \munka агитационная работа (среди населения);

    alkotó \munka — творческая работа; работа над чём-л.; pol. földalatti \munka — подпольная работа, gazdaságiszervező és kulturális-nevelő \munka хозяйственно-организаторская и культурно-воспитатедьная работа; vál. országépítő \munka — работа по строительству страны politikai \munka политическая работа; политработа a Szocialista Munka Hőse Герой социалистического труда; társadalmi \munka — общественный труд; общественная работа/нагрузка; tudományos \munka — научная работа;

    3. közg. работа, труд;

    árutermelő \munka — товаропроизводительный труд;

    élő/eleven \munka — живой труд; holt \munka — мёртвый/овеществленный труд; konkrét \munka — конкретный труд; produktív \munka — производительный труд: közvetlen szükségletre végzett \munka — труд для себя; társadalmi szükségletre végzett \munka — труд для общества; a \munka díjazása — оплата труда; a \munka törvénykönyve — кодекс законов о, труде; (magyar) закон о труде; трудовой кодекс; a \munka és a tőke közti ellentét/ellentmondás — противоречие между трудом и капиталом; \munka`ért járó — заработный; mindenkinek \munka`ja szerint — каждому по его труду;

    4. (kész, elvégzett) работа;

    gondos \munka — чистая работа;

    hanyag/pontatlan \munka — небрежная/неаккуратная/нечистая/нечёткая работа; nyers/félig kész \munka — топорная работа; нечистая работа; pontpsTprecíz \munka — аккуратная работа; ez az ő (két) keze \munkaja — это дело его рук; a \munka dicséri mesterét — дело мастера бойться;

    5. (irodalmi v. műalkotás) произведение, сочинение;

    Puskin \munkai — сочинения/произведения Пушкина;

    6. fiz. работа;

    a \munka egysége — единица работы

    Magyar-orosz szótár > munka

  • 15 sör

    ряд
    строчка в книге
    * * *
    формы: söre, sörök, sört
    пи́во с

    csapolt sör — пи́во с в разли́в

    * * *
    [\sort, \sora/\sorja, \sorok] 1. (kot is) ряд; (csak kat.) шеренга, строй; sakk. горизонталь;

    felbomlott \sorok — нестройные ряды;

    hosszú \sor — вереница; a darvak hosszú \sora — вереница журавлей; kettős \sorok — сдвоенные ряды; ritka \sorok — редкие ряды; szobák \sora — ряд комнат; (palotában) анфилада; zárt \sorok — сплочённые ряды; \sorba áll (felsorakozik) — строиться/построиться, выстраиваться/выстроиться; построиться в ряда v. по линейке; kettős \sorba áll — сдвоить ряда; \sorba állít — выстраивать/ выстроить; построить в ряды; поставить в строй; hármasával \sorba állít — троить ряды; \sorba rak — ставить/поставить в ряд; \sorba rakja a könyveket — поставить в ряд книги; mindenkit \sorba vesz — заниматься всеми по очереди; a hadsereg \soraiban — в рядах армии; az első \sor okban harcolt — он сражался в первых рядах; hosszú \sorban — вереницей; длинной чередой; hosszú \sorban szálló darvak — вереница журавлей; kettős \sorban — двойными рядами; négyes \sor okban — по четыре в ряд; több \sorban állítja fel a székeket — устанавливать стулья в несколько рядов; zárt \sor okban — сплошными/ сомнкутыми рядами; kilép a \sorból — выйти из строя; megbontja a \sort — нарушить строй; megzavarja az ellenség \sorait — расстраивать/ расстроить ряды противника; iskolások zárták be a \sort (felvonuláson) — школьники замыкали шествие;

    2. (a sorban állóké) очередь; (hosszú) хвост;

    \sorok alakultak az üzletek előtt — у-магазинов выстроились очереди;

    \sorba áll — становиться/стать в очередь; beáll a \sorba — занять очередь; beáll a \sorba a pénztárnál — становиться в очередь у кассы; odaállt — а \sorba он стал в очередь; \sorban áll vmiért — стоять в хвосте/очереди за чём-л.; a pénztárnál (hosszú) \sorban állnak — у кассы стоит хвост; \sorban állás — очередь; kimarad a \sorból — пропустить свой очередь; \sort áll — стоить в очереди; biz. \sort fog — занять очередь;

    3. átv. ряд;

    a párt \sorai — ряди партии;

    vkit egy \sorba állít vkivel — ставить кого-л. наравне с кем-л.; ставить на одну доску v. уравнивать кого-л. с кем-л.; a nagy festők \sorába lép — стать в ряды великих художников; \sorainkban — в наших рядах; eltávozott az élők \sorából — он этот мир покинул; kidől a \sorból — выбиваться/выбиться из сил; выходить/выйти из строя; átv. sokan kidőltek \sorainkból — многие вышли из строя из наших рядов;

    4. (ülőhely) ряд;

    az első \sorban ül — сидеть в первом ряду;

    5. (írott v. nyomtatott szöveg) строка, строчка;

    behúzott \sor (bekezdés) — абзацная/красная строка;

    nyomtatott \sor — печатная строка; rövid \sor — короткая строчка; új \sor — абзац; \sor alatti — подстрочный; \sor feletti — надстрочный; \sor feletti jel — надстрочный знак; a \sorok közt olvas — читать между строк(ами); minden második \sorba ír — писать через две строки; egy \sort kihagyva/átugorva — через строчку; új \sort kezd — делать абзац; начать с нового абзаца v. с новой строки;

    6. ir. стих;

    rímtelen \sorok — белые стихи;

    tizenkétszótagú \sor — двенадцати-сложник;

    7. (levél) строки;

    e \sorok átadója — податель h. этих строк/ rég. сего;

    ajánló \sorok
    a) (ajánlás) — надпись;
    b) письменная рекомендация; рекомендательное письмо;
    ajánló \sorokkal lát el — надписывать/надписать;
    írjon pár \sort — пришлите мне весточку; írjon hamar néhány \sort — черкните несколько строк; köszönöm részvevő \sorait — благодари вас за выражение соболезнования;

    8. nép. (utcasor) линия;

    a nyolcadik \soron lakik — он живёт на восьмой линии;

    a túlsó \soron lakik — он живёт на другой стороне улицы; Ajtósi Dürer \sor — простеют Айтоши Дюрера; kereskedők \sora (régi Oroszország ban) — торговый/гостиный ряд;

    9. mgazd. ряд, порядок;

    két \sorba ülteti a fákat — сажать деревья в два порядка;

    a \sorok (barázdák, fák, ágak síby közti hely — междурядье;

    10.

    kot, nép. (sorozás) \sor alá kerül — подлежать воинской повинности;

    11. mat. ряд;

    divergens/széttartó \sor — расходящийся ряд;

    konvergens/összetartó \sor — сходящийся ряд; trigonometriai \sor — тригонометрический ряд; végtelen \sor — бесконечный ряд; \sorba fejtés — разложение ряда;

    12.

    átv. (nagyobb mennyiség) dombok hosszú \sora — гряда небольших гор; цепь холмов;

    a nagyszerű építkezések egész \sora — целый ряд великолепных построек; az évszázadok \sora — ряд веков; a gondolatok \sora — вереница мыслей; a gyerek sírt egy \sort — ребёнок немного поплакал;

    13. átv. (egymásután) очередь, череда;

    kin van a \sor ? — чья очередь ? önön a \sor очередь за вами;

    most rajtam a \sor — теперь мой очередь; rajta a beszéd \sora — слово предоставляется ему; szól. ez a világ \sora! — так уже мир построен!; ránk került a \sor — пришла наша череда; ahogy \sor kerül rá — в порядке очерёдности; kivárja, amíg \sor kerül rá — дождаться своей очереди; \sor kerül vmire — приходит очередь чего-л.; kiadásra nem került \sor — издание не состойлось; szakításra került \sor köztük — между ними произошёл разрыв; csak \sorba! — только по-порядку! (sorállásnál) только в порядке очереди!; \sorjában — по очереди; поочерёдно; по порядку; подряд; mondj el v. mesélj el mindent \sorjában — расскажи всё по порядку; \sorbán kezet fog mindenkivel — по очереди пожимать всем руки; \sorban mindenkit megkérdez — по очереди спрашивать всех; vegyük a dolgokat \sorjában — возьмём дела по порядку; vegyük csak (szép) \sorjában — давайте разберём по порядку; szól. nem utolsó \sorban azért, hogy — … главным образом потому, что …; végső \soron — в конечном счёте; \soron kívül — вне очереди; внеочерёдно; \soron kívül előreenged vkit — пропустить кого-л. вне очереди; \soron kívüli — внеочередной; \soron kívüli előléptetés — внеочередное повышение по службе; \soron következő — очередной; a \soron következő/levő feladatok — очередные/предстойщие задачи; \sorra — подряд; \sorra bemutatkozott mindenkinek — он по очереди представился каждому; \sorra mindenről beszámol — отдавать отчёт обо всём по порядку; \sorra csókolja a gyerekeket — целовать детей подряд; \sorra elolvas — прочитать/прочесть подряд; \sorra jár — обходить/обойти; \sorra kerül — подходить по очереди; én kerültem \sorra — дошла очередь до меня; \sorra meglátogatta — а barátait он подряд посетил друзей; \sorára vár — ждать своей очереди; \sorra vesz — перебирать/ перебрать; \sorra veszi a jelenlevőket — перебирать присутствующих; emlékezetében \sorra vesz — перебирать в памяти; gondolatban \sorra vesz — мысленно перебирать; várj a \sorodra! — жди своей очереди!; mindennek ki kell várni a \sorát — на всё нужно набраться терпения; на всякое хотение должно быть терпение;

    14.

    átv., nép., szól. hosszú \sora van annak — это длинная история;

    tiszta \sor! ясное дело! 15.

    (sors) — судьба, участь;

    hogy megy a \sora ? — как вы поживаете? как ваши дела? hogy megy most az ő \sora? каково ему теперь живётся? jól megy a \sora ему живётся неплохо/хорошо; nem megy jól a \soruk — у них неблагополучно; rosszul megy a \sora — ему плохо живётся; rosszabbra fordult a \sora — ему стало хуже; Ausztria gyarmati \sorba akarta kényszeríteni Magyarországot — Австрия хотеле подвергнуть Венгрию судьбе колониальных стран; eladó \sorban van — она на выданье; paraszti \sorbán él — жить как крестьяне;

    16.

    vminek a \során — в порядке/ходе чего-л.;

    az évek \során — в течение ряда лет; évek hosszú \során át — в течение долгих лет; на протяжении долгих/многих лет; a forradalom \során — в ходе революции; a program kidolgozása \során — во время разработки программы; sokévszázados története \során — за его многовековую историю; a tárgyalás \során — в порядке обсуждения;

    17.

    (jelzőként) egy \sor betű — ряд букв;

    egy \sor ház — ряд домов; két \sor könyv. — книги в два ряда;

    18. (jelzőként;

    sok) vminek egész \sora — ряд чего-л.;

    egy \sor adat — ряд данных; egész \sor kérdéssel fordult hozzám — он обратился ко мне с целой серией вопросов; egy \sor nehézséggel küzdött — он боролся с рядом трудностей

    Magyar-orosz szótár > sör

  • 16 OF

    I)
    prep.
    1) with dat. and acc., over = yfir (fara of fjöll; sitja of borði); of time, = um; of haust or of haustum, in the autumn; of aptaninn, in the evening; of hríð, for a while; of allt, always;
    2) with acc. of, about (bera vitni of e-t);
    3) in a casual sense, poet.; of sanna sök, for a just cause, justly.
    an enclitic particle, chiefly placed before verbs; ek drykk of gat ens dýra mjaðar, I got a draught of the precious mead.
    n.
    1) great quantity, number; of fjár, immensity of wealth; of liðs, a vast host of men;
    2) excess; við of, to excess; þótti hirðmönnum hans við of, they thought it was beyond measure;
    3) pride, conceit (kirkjan verðr eigi svá mikil, at þar muni of þitt allt í liggja).
    adv.
    1) with adjectives and adverbs; too; of gamall, ungr, langr, stuttr, too old, young, long, short; of mjök, too much; of lengi, too long;
    2) with the neuter of a past part. over-much, too much; hafa of drukkit, to have drunk too much; hafa of gört, to have transgressed; hafa of mælt, to have said too much; hafa of tekið við e-n, to have gone too far.
    * * *
    1.
    prep. with dat. and acc., the form varies; umb is an obsolete and rare form, hence um, sounded umm, which is far the most common form in old writers, and has altogether superseded both umb and of: [the ‘of’ answers nearest to Ulf. uf; O. H. G. oba; Germ. ob; Gr. ὑπό; Lat. sub; Sansk. upa.] Most of the oldest vellums, as also the poets, prefer to use ‘of,’ yet not all, for the Cod. Reg. of Sæm. Edda in nine cases out of ten writes um, so also did the Cod. Acad. primus (the Kringla) of the Hkr.; and this is important, for these two vellums are our chief sources for old poetry; on the other hand, the Cod. Reg. of the Snorra Edda prefers ‘of.’ Among other vellums the old fragment of the Orkn. S. (Arna-Magn. No. 325) mostly uses ‘of’ as of nóttina, Orkn. 110; of hans daga, 178; of Jól, 180; of daga þeirra bræðra, 182; but also ‘um’ e. g. ofan um sik, ofan um hann, id. The word will be given in full under letter U, so that a few references may suffice here:
    I. in the sense over, Lat. super, with dat. and acc.,
    α. jörð grær of ágætum barma, Eg. (in a verse); brann of fylki, Ýt.; of svírum, Hornklofi; dík flæði of líkum, Fms. xi. 191; sjár þýtr of árum, vi. (in a verse); of bý breiðum, Lex. Poët.
    β. with acc., of nýt regin, Vþm. 13; of dróttmögu, 11; of liðu, Sdm. 9; of sumar, Vsp. 40; of garð risa, Gs.; of lopt ok lög, Hkv.; úlfr gengr of ýnglings börn, Eg. (in a verse); vestr fór ek of ver, Höfuðl. 1; liggja of ungan Mörukára, Fms. vi. (in a verse).
    II. in a causal sense = Lat. ob; of sanna sök, for a just sake, justly, Fms. ii. 322 (in a verse); of minna, for a less cause, Glúm, (in a verse); of litla sök, Lex. Poët.; of sannar deildir, id.; of minni sorgir, Korm. (in a verse).
    2.
    and um, an enclytic particle, chiefly placed before verbs or participles, seldom before nouns; it is obsolete, and occurs only in old poetry and now and then in the oldest prose; the spelling varies, for here too the Cod. Reg. of Sæm. Edda, as also the Kringla, mostly prefer um, so as to take examples from the poem Hm., um skoðask, um skygnask, 1; um getr, 8; um á ( owns), 9; þylsk hann um, um getr, 17; um farit, 18; síns um máls, 21; um gelr, 29; um þörf, 38; um getr, 58, 65; um dvelr, 59; um viðrir, 74; um lagit, 84; um vakin, 100; um komin, um sofin, 101; um kominn, 104; um gaf, 105; um geta, 123; um heilli, 129; um reist, 145; um stendr, 154; um kann, 163: of gat, 140; of alinn, 72; of kom, 145; of vitaðr, 100; of blótið, 145: vf, vf boðit, 67; vf heimtir, 14: thus in this single poem ‘um’ occurs about twenty-four times, ‘of’ five times, and ‘vf’ twice: for the other poems see Bugge’s Edition: on the other hand, of traddi, Gh. 2; of þrumir, Gm. 8; of hyggi, 34; at ek öllum öl yðr of heita, Hým. 3; of geta, 4; of teknir, 14; of heitt, 32:—in prose, ef maðr má eigi of koma, Grág. ii. 209; of förlar, Kb. 14; of telrat, 178; er héðan of sér, Ísl. (Heiðarv. S.) ii. 387; en ér of sét eigi ljós, but you see not the light, 645. 81; at eigi of sá á miðli, Íb. 11; má of rannsaka, 677. 6; þó at báðum of göri, 2; ok af því of eykr eigi atkvæði, Skálda (Thorodd) 165; sem menn of bera megu, Hom. (St.); at hann megi jafnfúss of vera, id., and passim in that old vellum, see Fritzner’s Dict. s. v.; ef því um náir, Grág. (Kb.) 209; ef þeir um sitja, 74; um ves, 76; um taki, 89; um göra (twice), 109; um telrat, 194; urn býðr, 230; um komi, 234; ef sól um sæi, if the sun was to be seen, ch. 29.
    II. seldom before nouns; síns um máls, Hm. (see above); um þörf, 38; as hans of dólgr, Skv.; Baldrs of barmi, Haustl.; öll of rök, Alm. 9; of sköpt, kinsmen, Edda (Gl.), Lex. Poët.; of tregi, Gkv. 1. 3 (thus Bugge in two words); Þórs of rúni, Haustl.; of kúgi, an oppressor, Fms. vii. (in a verse); with adjectives, of reiðr, Skm.: it remains in some old sayings or phrases, án er íllt um gengi; um seinan, Nj. 91.
    3.
    adv. [this particle is closely akin to the prep. of; the extended form ofr- (q. v.) is mostly used in compds, not singly, and answers to Gr. ὑπέρ, Lat. super, Engl. above]:
    1. as subst. excess, pride, conceit; því at hón verðr eigi svá mikil, at þar muni of þitt allt í liggja, Ld. 318; við of, to excess, Ísl. ii. 154; þótti hirðmönnum hans við of, hversu mikit, they thought it was beyond measure, Vígl. 17; um of, to excess: the phrase, of sem van, too much or too little; það er of sem van.
    2. with gen., of fjár, immensity of wealth, Nj. 9, 27, Eg. 68, Ó. H. 198; of liðs, a vast host of men, Hkr. ii. 265; of manna, Fms. vi. 146.
    B. Adv. too, Lat. nimis, and may be used with any adjective; when with adjectives it is better written separately, of gamall, too old; of ungr, too young, Ld. 262; of langr, of stuttr, Art. 96; of stórr, of lítill, Eg. 50; of harðr, of linr, of góðr, of vándr, of kaldr, of heitr, of magr, of feitr, of digr, of breiðr, of mjór, of hár, of lágr, of víðr, of þröngr, of margr, of fár, of mart, Njarð. 372; of þögull, of heimskr, of máligr, Art. 30, 82.
    2. with adverbs; of mjök, too much, Eg. 226, Ísl. ii. 391; of fjarri, Fms. ii. 181; of lengi, too long, x. 379; of seint, too late. Art. 96; of snemma, of árla, too early; cp. um of viða, of sjaldan, of opt, etc.
    II. with the neut. of a past part., overmuch, too much, with the notion of having overdone or sometimes wishing not to have done it; hafa of drukkit, to have drunk too much, Gm. 51; hafa of aukit, Eg. 202, Hkr. ii. 209; hafa of gefit, to have given more than one likes, Ld. 318; hafa of gört, to have transgressed, Nj. 221, Fms. xi. 333; eigi of hefnt, Grett. 124; hafa of keypt, bought too dear, Jb. 372; hafa of mælt, Fms. i. 163; þykjast hafa of talað, wish one had not said it; sé mér þetta of mælt, Mar.; hafa of tekið við e-n, to have gone too far, Fms. viii. 258; hafa of seinat, too late, Ld. 144, Fas. i. 196; um seinat, Fms. viii. 162:—‘of’ is opp. to ‘van-,’ too much, too little, hafa van-dæmt, of-dæmt, of-mælt, Gþl. 378; van-refst of-refst, 272; of-talt van-talt, 477; of-alnir, van-alnir, Grág. i. 455.
    III. rarely with verbs; of-tala, to talk too much.

    Íslensk-ensk orðabók > OF

  • 17

    добрый утро и т.д.
    четверка школьная оценка
    * * *
    формы: jók, jót, jól
    1) хоро́ший; хоро́шего ка́чества; уда́вшийся, уда́чный

    jó bor — хоро́шее вино́

    jó darab — хоро́шая пье́са

    jó ellátás — хоро́шее снабже́ние

    jó hallása van — у него́ хоро́ший слух

    2) удо́бный, подходя́щий, благоприя́тный

    jó vmire — удо́бный, подходя́щий для чего

    jó alkalom vmire — подходя́щий слу́чай для чего

    jó fordulat — благоприя́тный поворо́т собы́тий

    3) хоро́ший, счастли́вый (о каком-л. периоде)

    jó gyermekkora volt — у него́ бы́ло счастли́вое де́тство

    4) уда́чный, вы́годный

    jó üzlet — вы́годная сде́лка

    jó vásár volt — э́то была́ вы́годная поку́пка

    5) краси́вый

    jó külsejű — с краси́вой вне́шностью, краси́вый

    6) до́брый ( несущий радость)

    jó hír — до́брая весть

    7) в приветствиях, пожеланиях, формулах вежливости

    jó éjszakát! — споко́йной но́чи!

    jó étvágyat! — прия́тного аппети́та!

    8) хоро́ший, до́брый (об отношениях и т.п.)

    jó barátok — до́брые друзья́

    jó isme- rős — хоро́ший знако́мый

    9) дово́льно большо́й, поря́дочный; значи́тельный, нема́лый ( о количестве); дово́льно до́лгий
    * * *
    I
    mn. A. alapfok 1. (szervezetünkre, érzékszerveinkre kellemesen ható) хороший, прийтный, неплохой, biz. добрый;

    \jó idő (járás) — хорошая погода;

    \jó illat/szag — хороший/ приятный запах; \jó illat/szag van — хорошо пахнуть; \jó illatú/szagú — душистый, пахучий, олагоухающий, благоуханный; \jó íz — хороший вкус; \jó kenyér — хороший хлеб; \jó kolbász — хорошая колбаса; \jó levegő — хороший воздух; \jó vacsora — хороший/biz. добрый ужин; elég \jó — довольно хороший; порядочный, biz. недурной, сносный; elég \jó idő(járás) — порядочная погода; igen/nagyon \jó — очень хороший; куда как хорошо; milyen \jó !
    a) — как хорошо!
    b) (ízről) уак вкусно;
    \jó lenne/volna — как хорошо было бы; biz. не мешало бы;
    de \jó volna egy pohár bor! — как хорошо было бы выпить стакан вина!; \jó lenne munkához látni — хорошо было бы v. biz. не худо бы приняться за работу/дело;

    2. (az emberi természetre kedvező, igényeinknek megfelelő) хороший;

    \jó állás — хорошее место; biz. тёплое местечко;

    \jó élet/sora van — хорошо жить кому-л.; \jó ellátás/koszt — хороший стол; \jó konyha — хорошая кухня;

    3. (kedvező, megfelelő, előnyös) хороший, благополучный;

    \jó alkalom — хороший/благополучный случай;

    \jó év — хороший год; (jó termést hozó) урожайный год; \jó helyen tapogatódzik — искать где следует; \jó helyre fordul — обратиться куда следует; \jó helyezést ért el — занять хорошее место; \jó hír — хорошая весть; \jó kereseti lehetőség — хорошая возможность заработать; доходная работа; kártya. \jó lapjai vannak — иметь хорошие карты; nép. \jó szerrel (könnyen) — легко; \jó vásár — выгодная сделка; \jónak gondol/ítél/lát vmit — считать правильным/уместным/целесообразным; mindenki azt teszi, amit \jónak lát — каждый делает, что ему заблагорассудится; a termés \jónak ígérkezik — передвидится хороший урожай; урожай обещает быть хорошим;

    4.

    (értékálló) \jó pénz/valuta — твёрдая валюта;

    5. (kellemes, derűs, vidám) хороший, весёлый, бодрый;

    \jó érzés — приятное чувство; удовольствие;

    \jó hangulat — хорошее/бодрое/весёлое настроение; (társaságról) мажорное настроение; \jó hangulatban — в хорошем/бодром настроении; \jó hangulatban van — у него весёлое настроение; быть в духе/ударе; \jó kedélyű — весёлый, благодушный; \jó kedélyű ember — веселчак; \jó napja van
    a) (jó hangulatban van) — он хорошо настроен;
    b) (szerencsés) у него счастливый день;
    c) (engedékeny hangulatban van) у него уступчивое настроение;
    a régi \jó idő(k) — доброе старое время;

    6.

    (jó kívánságként) \jó egészséget! — доброго здоровья! \jó éjszakát! спокойной ночи!;

    \jó estét! — добрый вечер !; \jó étvágyat! — приятного аппетита! \jó napot! добрый день! \jó reggelt! доброе утро! \jó pihenés хороший отдых; \jó pihenést! — желаю вам хорошо отдохнуть; \jó szerencsét! — доброй удачи! biz. ни пуха ни пера;

    \jó utat счастливого пути! 7.

    (jó magaviseletű, jó erkölcsű) — добрый, rég. благой;

    \jó ember — добрый человек; biz. добряк; \jó gyerek (mondatként) — он хороший мальчик;

    8. (rátermett, hozzáértő) хороший, nép. ладний;

    \jó gazda — хороший/nép. ладный хозяин;

    \jó háziasszony — хорошая хозяйка; \jó tanító — хороший учитель;

    9. (kedves, szelíd, jóindulatú) хороший, добрый. благонамеренный;

    \jó asszony — добрая/хорошая женщина;

    \jó barát — хороший друг; добрый приятель; \jó ember (rég., nép. megszólításként is) — добрый человек; \jó emberek — добрые/хорошие люди; \jó ismerős — хороший знакомый; átv. vkinek a \jó szelleme — добрый гений кого-л.; \jó szívvel — от доброго сердца; \jó szóval (szépszerével) — добрым словом; nagyon \jó természet — прекрасный характер; légy oly \jó — будь так добр(а); ő \jó hozzám — он добр ко мне; \jó érzületű — благонамеренный; \jó szándékú emberek — люди доброй воли; \jó szemmel néz vmit — одобрить что-л.; nem néz \jó szemmel vmit — не одобрять что-л.;

    10. (zavartalan) хороший;

    \jó barátságban van vkivel — быть в дружбе/ в дружеских отношениях с кем-л.;

    mindenkivel \jó viszonyban van — он со всеми в хороших отношениях; он со всеми ладит;

    11.

    (becsületes, tekintélyes) vkinek a \jó híre/hírneve — доброе имя кого-л.; безупречная репутация кого-л.;

    \jó hírű — пользующийся хорошей репутацией; пользоваться доброй славой; átv. \jó forrásból — из надёжного/верного источника; rég. \jó családból való ember — человек из хорошей семьи/reg фамилии;

    12. (kellemes, megnyerő) хороший;

    \jó modor — хороший тон;

    \jó modora van — у него хорошие манеры; он ведёт себя благовоспитанно;

    13. (alkalmas) хороший, (при)годный (к чему-л.); (jó minőségű) доброкачественный;

    \jó lakás — хорошая квартира;

    \jó 10 — хорошая лошадь; \jó lovú — добро-, конный; \jó posztó — хорошее сукно; elég \jó — довольно хорошо; ничего себе; ez az anyag/ szövet elég \jó — эта материя ничего себе; ez a csizma \jó nekem — сапоги мне (как раз) впору; \jó minőségű áru — товар хорошего качества; mindenre \jó ( — при)годный на всё; átv. \jó iskolába járt — он прошёл хорошую школу; ez \jó lecke lesz neked — это будет тебе уроком;

    mire \jó ez ? это к чему v. зачем ? nép. что в этом проку? 14.

    (hasznos, megfelelő) — хороший;

    \jó gondolat — хорошая мысль; \jó példa — хороший пример; \jó tanács — хороший/reg благой совет;

    15.

    (testi állapotról) \jó egészség — крепкое здоровье;

    \jó egészségnek örvend — обладать хорошим здоровьем; még \jó erőben van — он ещё крепок на ногах; он ещё бодр(ый); \jó étvágy — хороший аппетит; \jó étvággyal eszik — есть с аппетитом; есть с хорошим/ большим аппетитом; \jó étvágyat! — приятного аппетита!; \jó füle van
    a) — у него уороший слух; (zenei hallásról) у него музыкальный слух;
    b) átv. (azt is meghallja, amit nem neki szántak) у него тонкий слух;
    \jó gyomra van
    a) — иметь хороший/крепкий желудок;
    b) átv. иметь лужёный желудок;
    \jó orra van
    a) — иметь тонкое обоняние;
    b) átv. (éles a szimatja) у него хороший нюх;
    \jó szeme van
    a) — иметь хорошее зрение;
    b) átv. у него зоркие глаза;
    \jó húsban van — быть в теле;
    \jó színben van — иметь хороший цвет лица; хорошо выглядеть;

    tréf. \jó cúgja van ! он умеет здо рово пить! 16.

    (tetszetős, csinos) \jó külső/ megjelenés — прийтная внешность; rég. благообразный вид;

    \jó — по она недурна собой; biz. \jó bőr — хорошенькая бабёнка; \jó alakú — статный; \jó hangú — имеющий хороший голос; biz. голосистый; \jó hangzású — благозвучный; \jó járású ló
    a) — лошадь с красивым шагом;
    b) (gyors járású) быстроходная лошадь;

    17. (kifogástalan, pl. munka) грамотный;

    a rajz \jó — рисунок хорош/грамотен;

    18.

    (helyes) \jó magyarsággal v. oroszsággal beszél — он говорит на чистом венгерском v. русском языке;

    \jó cselekedet — благойдение, nép. добродетель h.; \jó intézkedések — уместные/целесообразные мероприйтия; \jó írás — хороший/красивый почерк;

    19.

    (kedvező, elismerő) \jó véleménynyel van vkiről — быть хорошего мнения о ком-л;

    20. (művészileg értékes) хороший, ценный;

    \jó könyv. — хорошая книга;

    \jó zene. — хорошая музыка; \jó zeneszerző — хороший композитор;

    21. (nem kimagasló) порядочный;

    \jó átlag

    a) (tanulásban) — хорошая средняя успеваемость;
    b) mgazd. урожайность;

    c) (személyről, pl. tanulásban) ( — ученик) средней успеваемости;

    22.

    (elég nagy, hosszú síb) \jó adag — порядочная порция;

    \jó darab — большой кусок (чего-л); \jó áron ad el vmit — продавать/продать за порядочную цену; \jóutat tesz meg — пройти порядочное расстояние;

    23.

    (határozóként, más — шл-vel, szn-vel v. hat-val} \jó tíz kilométer десять километров с хвостиком/лишком;

    \jó három kiló hús — добрых три кило мяса; biz. мяса три кило с лишним/ походом; \jó húsz éves — ему двадцать лет с лишком; a vacsora \jó két órát tartott — ужин тянулся добрых два часа; \jó drága — очень дорогой; ma \jó hideg van — сегодня довольно холодно; \jó sok bort ivott — он выпил хорошую порцию вина; \jó előre — заблаговременно; \jó előre felkészül vmire — готовиться к чему-л. заблаговременно; \jó ideje — уже давно; \jó régen — давным-давно;

    24.

    biz., gúny. \jó kis kifogás! — хорошая оговорка!;

    \jó kis muri volt! нечего сказать, хорошая комедия была! 25.

    (feleletben, helyeslés, beleegyezés jeleként) — хорошо ! ладно ! так! táj. добро !;

    \jó, \jó ! — хорошо, хорошо ! (megnyugtatásképpen) ну, ну !; \jó, legyen ahogy akarod! — ладно, будь по-твоему !;

    \jó, \jó, többet nem teszem ! ну, ну, не буду! 26.

    \jóvá tesz — исправлять/исправить;

    27.

    közm. \jó bornak nem kell cégér — хороший товар сам себя хвалит;

    minden \jó, ha \jó a vége — хорошо то, что хорошо кончается; конецделу венец; конец венчает дело; mindenütt \jó, de legjobb otthon — при солнышке тепло, при матушке добро; az ígéret szép szó, ha megtartják úgy \jó — уговор дороже денег;

    28.

    nem \jó — нехороший, недобрый;

    nem valami \jó — слабоватый; nem \jó vele ujjat húzni v. tréfálni — с ним шутки плохи;

    В. kf. jobb, ff. legjobb 1. лучший; (állítmányi alakban) лучше;

    mindennél jobb — лучше всего;

    sokkal jobb — гораздо/ много лучше; jobb ez önnek? — лучше ли вам? jobb, ha elmegy — вам лучше уйти; jobb itt maradni — лучше остаться здесь; jobb nem is beszélni róla! — лучше и не говорить об этом; szól., rég. унеси ты моё горе!; jobb nem is kérdezni — лучше не спрашивать; kevesebb, de jobb — меньше да лучше; a munka jobb megszervezése — лучшая организация труда; a te szobád jobb a miénknél — твой комната лучше нашей;

    nem is kívántam semmi jobbat ничего лучшего я не желал;
    a legjobb fajta лучший/высший сорт; a legjobb minőség лучшее/высшее качество;

    rég. jobb családból/ házból való fiú tanulónak felvétetik — мальчик из хорошей семьи принимается в ученики;

    2. jobbnak lát vmit (tenni) предпочитать/ предпочесть делать что-л.;

    jobbra fordít — изменить/изменить что-л. к лучшему;

    jobbra fordul — измениться/измениться к лучшему; улучшаться/улучшиться; minden jobbra fordul — всё идёт к лучшему; a sorsa jobbra fordult — его судьба изменилась к лучшему; az idő jobbra fordult — погода улучшилась; jobbra fordulás (javulás) — улучшение; egészségi állapotának jobbra fordulása — улучшение его/её здоровья;

    3.

    biz., argó. jobb alak/pipa/ cég/firma — хороший фрукт/тип;

    4.

    szól. annál jobb — тем лучше;

    minél hamarább, annál jobb — чем раньше, тем лучше; minél több, annál jobb — чем больше, тем лучше;

    a legjobb esetben в лучшем случае;
    megesik az a legjobb családban is с каждым может случиться;

    jobb ügyhöz méltó buzgalommal — с усердием достойным благородного дела;

    5.

    közm. jobb későn, mint soha — лучше поздно, чем никогда;

    jobb ma egy veréb, mint holnap egy túzok — не сули журавли в небе, а дай синицу в руки;

    az éhség a legjobb szakács голод — лучший повар; голодному Федоту и рена в охоту;
    II

    fn. [\jót, java v. \jója, \jók v. javak] 1. — добро; (vkinek, vminek a java) благо;

    a \jó eszméje — идея добра; minden földi \jó forrása — источник всех земных благ; szól. nem származik belőle semmi \jó — из этого не будет проку; jobb híján — за неимением лучшего; jobb se kell — лучше не надо; \jóba, rosszba belenyugszik — смириться с судьбой; \jóban van vkivel
    a) — быть в хороших отношениях с кем-л.; szól. быть на короткой ноге (v. на короткую ногу) с кем-л.; хлеб-соль водить с кем-л.;
    b) {szerelmi viszonyban van vele) быть в интимных отношениях с кем-л.;
    \jóbán-rosszban — и в беде и в радости; szól. на коне и под конём;
    ez már sok a \jóból — это уже слишком; közm. \jóból is megárt a sok — хорошенького понемножку; (a) \jóért, rosszal fizet платить за добро злом; még minden \jóra fordulhat — ещё всё может обойтись; ez nem vezet \jóra — это к добру не приведёт; \jót akar — доброжелательствовать; menj innen, ha \jót akarsz — уходи подобру-поздорову; minden \jót — всего хорошего! всего лучшего! всего доброго! biz. всех благ; minden \jót kívánok ( — желаю вам) всего хорошего/доброго; \jót tesz — делать доброе дело; \jót tesz vkivel — делать добро кому-л.; ne várj tőle semmi \jót — не жди от него ничего хорошего; semmi \jót sem lehet várni tőle — из него не будет проку; közm. legfőbb \jó az egészség — здоровье — наивысшее дсбро; minden rosszban van valami \jó is — нет худа без добра;

    2.

    (erkölcsileg \jó személy) — а \jók és a gonoszok добрые и злые;

    3.

    (alkalmas vmire) csak a \jókat. alkalmazzák, a többieket nem — принимают только пригодных, а других нет;

    gúny. \jóhoz fordultál ! — к хорошему человеку ты обратился!; \jóra bíztad ! — есть на кого положиться !; \jótól kérdi! — есть у кого спросить!; \jóval kezdtél ki! — ты напал на хорошего человека;

    4. isk. (osztályzat) четвёрка;

    \jó rendű tanuló — четвёрочник, (leány) четвёрочница;

    5. a legjobb az egészben (v. az egész históriában) az, hogy… самое забавное в этом, что…;
    6. ld. javak; 7.

    (hat.-ként) \jót alszik — хорошо спать;

    \jót eszik v. iszik — хорошо есть v. пить; \jót húzott az üvegből — он здорово потянул из бутылки; \jót sétáltunk — мы здорово погуляли

    Magyar-orosz szótár >

  • 18 EINN

    * * *
    card. numb. and pron.
    1) one;
    einn skal við einn eiga, one shall fight against one;
    einn ok einn, one by one, one at a time, singly;
    2) as ord. numb. = inn fyrsti (Urð hétu eina, aðra Verðandi, Skuld ina þriðju);
    3) the same, one and the same (váru sveinarnir up fœddir báðir í einu þorpi);
    allt í eina leið, all in one way;
    einn … ok, the same as (í einu herbergi ok hinn);
    allr einn, the very same, quite the same (þat er allt eitt ok himinn);
    allt at einu, nevertheless, for all that (þó at þú þjónaðir illum, þó var hann allt at einu þinn herra);
    4) indef. one, a certain (einn vetr, einn dag, eitt kveld);
    einn vinr Þóris, a certain friend of Th.;
    before numbers, about, some;
    einar fimm þúsundir, some five thousand;
    einir … aðrir, some … others (einir tóku dúka ok aðrir rekkjublæjur);
    einn ok ýmiss, one and another (einar ok ýmissar þjóðir);
    5) after a negation, any;
    né eitt, not anything;
    6) gen. pl. ‘einna’ used in an intensive sense;
    einna manna bezt, best of all (single) men;
    einna verst, by far the worst;
    einna sízt, by far the least, least of all;
    engi er einna hvatastr, no man is superior to all others;
    7) alone (Guðrún skyldi ein ráða fyrir fé þeirra);
    láta konu eina, to desert or divorce one’s wife;
    with gen., hann varð einn sinna manna, he was separated from his men;
    if put after the noun ‘einn’ generally denotes only, but;
    segja þetta prett einn, to call this a mere trick;
    vín eitt, wine only;
    var þat (handklæði) raufar einar, all in holes, mere tatters;
    fáir einir, only a few;
    einn sér or sér einn, quite by oneself, alone (hann var einn sér);
    einn saman, einn samt, quite alone;
    kona eigi ein saman, not alone, with child;
    at eins, only, but;
    eigi at eins, not only;
    því at eins, only in that case;
    údauðr at eins, merely not dead, all but dead, barely alive;
    at einu = at eins.
    * * *
    adj., pl. einir, acc. sing. einn, but also einan, esp. in the sense al-einan etc.; [Gr. εἱς, εν; Lat. ūnus, and early Lat. oinos; Ulf. ains; A. S. ân; Engl. one, in E. Engl. proncd. like stone, bone; Scot. ane; Swed. en; Dan. een]:—one.
    A. Cardinal number, one; einn, tveir, þrír …, opp. to báðir, fleiri, etc.; einum eðr fleirum, Grág. i. 108; eina sök eðr fleiri, 78; unnu báðir eins verk, Fas. i. 515; einum ok einum, one by one, ii. 252; tveir menn veðmæltu um einn grip, Grág. i. 412.
    2. in old poems it is used as an ordinal number; Urð hétu eina, aðra Verðandi, Vsp. 20; segðu þat it eina …, opp. to þat it annat, Vþm. 20; hjálp heitir eitt, help ranks first, Hm. 147, Vkv. 2; but this use is quite obsolete.
    3. with the notion of sameness, one and the same (unus et idem;) í einu húsi, in the same house, Grág. ii. 42; ein ero lög um, hvárt sem ero naut eðr sauðir, i. 422; allt á eina leið, all one way, Fms. ii. 315; til einnar gistingar báðir, vii. 274; í einu brjósti, Alm. 36; allr einn, the very same, Nj. 213.
    II. indefinite, a, an, a certain one; einn vetr, a winter, Fms. i. 57; einn dag, x. 11, Fas. i. 514; eitt kveld, Ld. 38; einn hinn versti maðr, Fær. 91; Breiðlingr einn, a man from Broaddale, Sturl. ii. 249; einn vinr Þóris, a certain friend of Thorir, Fms. vi. 277: einn as the indefinite article is hardly found in old writers; and though it is freq. in the Bible, sermons, hymns, etc., since the Reformation, it was no doubt borrowed from the German, and has never been naturalised.
    β. about, before numbers; ein tvau hundruð vaðmála, about two hundred pieces, Sks. 30; einar fimm þúsudir, about three thousand, Al. 111,—obsolete, in mod. usage hérum-bil or the like.
    III. alone, Gr. μόνος, Lat. solus, used both in sing. and plur.; Guðrún skyldi ein ráða, Ld. 132; Hallr tók einn upp fang, 38; láta einan, to let alone; láttu mig Drottinn einan ekki, Pass. 34. 11; as a law term, to let one’s wife alone, þá lét hann eina Guðrúnu, Fms. x. 324 (cp. einlát); Gunnarr mundi vera einn heima, Nj. 113; sjá einn hlutr, that one thing only, 112; þau ein tíðendi (plur.), only such news, 242.
    β. if put after the noun, einn denotes, only, but, sheer, and is almost adverb.; segja þetta prett einn, a mere trick, Sturl. ii. 249; raufar einar, all in holes, Nj. 176; urðu borðin í blóði einu, the tables were bedabbled with blood all over, 270, Ó. H. 116; öll orðin at hvölum einum, all turned into whales, Fas. i. 372; gabb eitt ok háð, sheer mockery, Sks. 247; orð ein, mere words, Nj. 123; ígangs-klæði ein, Eg. 75; vin eitt, wine only, Gm. 19; heiptyrði ein, Fm. 9; hamingjur einar, Vþm. 49; ofsamenn einir, Ld. 158; þá nótt eina, for that one night, N. G. L. i. 240: also after an adj., lítið eina, only a little, Stj. 177; þat eina, er hann ætti sjálfr, Eg. 47, Fms. v. 303; nema góðs eina, naught but good, Eg. 63; fátt eitt, few only, but few; vilt eitt, but what is agreeable, Hm. 125; mikit eitt skala manni gefa, a proverb, ‘small gifts shew great love,’ 51; sá einn, er …, he only, who …, 17; satt eitt, sooth only, Fm. 9; the sense differs according as the adj. is placed before or after the noun, einn Guð, the one God; but, Guð einn, God only, none but God.
    IV. plur. in a distributive sense, single; ein gjöld, a single weregild, opp. to tvenn, þrenn, fern, double, triple, quadruple, Grág. ii. 232; thus Icel. say, einir sokkar, skór, vetlingar, a pair of socks, shoes, gloves; einar brækr, a pair of breeches; also with nouns which have only plur., e. g. ein, tvenn, þrenn Jól, one, two, three Christmasses ( Yules); einar (tvennar) dyrr, a single … door; eina Páska, one Easter.
    V. gen. pl. einna is used in an intensive sense; einna manna bezt, best of all single men, Fms. ix. 258; í mesta lagi einna manna, foremost of all single men, Bjarn. 65; fátt er svá einna hluta, at örvænt sé at hitti annat slíkt, Ó. H. 75.
    β. ellipt., manna, hluta, or the like being omitted, einna becomes almost an adverbial phrase, by far, exceedingly; at engi viti einna miklogi görr (= einna manna), that no one ( no single man) shall know it much better, Grág. i. 2; einna verst, by far the worst, Orkn. 162, Nj. 38; einna sizt, by far the least, least of all, Fms. i. 37; einna mest verðr, Ld. 8; er einna var ríkastr, who was the mightiest of all, Fms. i. 297; engan rétt einna meir kunnan at göra (= einna rétta meir), Sks. 22; engi er einna hvatastr (= e. manna), there is none so mighty but be may find his match, Hm. 63: in mod. usage einna, joined with a superlative, is used adverbially, e. beztr, e. fljótastr, the best, the fleetest, but in a somewhat depreciatory sense.
    VI. used adverb.:
    1. gen. sing. eins,
    α. eins ok, as, as if; eins ok væri hann með öllu óttalauss, Hkr. iii. 275; allt eins ok ( just as) rakkar metja með tungu, Stj. 392.
    β. likewise, in the same way; mikill þorri var þat er þær sögðu eins báðar, Landn. (Hb.) 320; this use of eins is very rare in old writers, but freq. in mod. use; in the spoken language at least ‘eins’ (= as) has almost replaced the old ‘sem.’
    γ. only; er ek hefi áðr spurn til eins, Fms. iv. 139 (rare).
    δ. at eins, only, but, Grág. i. 235; vel at eins, ironically, well enough, Ld. 248; eigi at eins, not only, Fms. i. 266; með sínum at eins kostnaði, vii. 184; því at eins, only in that case, Nj. 228; þar at eins, Ísl. ii. 400; allt eins, not the less for that, 216: in mod. use, just as (vide allr A. V. 5).
    2. dat. at einu = at eins; údauðr at einu, Ld. 242; því at einu = því at eins, Fms. iv. 195; því at einu er rétt …, Grág. i. 164; svá at einu, id., Nj. 103; sá evkr syndir sínar at einu, he but adds to his sins, Hom. 157; allt at einu, all the same, Ísl. ii. 216, v. l.: af því einu, only because, Mork. 140.
    B. Joined to another pronominal adj. or adv.:
    I. einn hverr, adj. pron., in old writers usually in two words and with a double declension (see below), but now and then (and in mod. usage always) in a single word, einn being indecl.; einhverja (acc. f.), Hbl. 30; einhverjum (dat. sing.), Hm. 122, Fms. x. 71; einhverjo héraði, Al. 98, Nj. 2; einhverra (gen.), Fms. iv. 75; einhverir (nom. pl.), viii. 202; einhver, einhverir, etc.: the form eins-hverr is peculiar, keeping the gen. indecl. through all the cases, nom. einshverr, N. G. L. i. 6; acc. einshverja, Stj. 156, 655 xxxii. 18, Gþl. 135; dat. einshverjum, Stj. 22, 442, 448; this form seems to be chiefly Norse, is very rare in old writers, and now quite obsolete; neut. sing. eitthvert, Vm. 73, or eitthvat, Stj. 442, the mod. usage makes a distinction, and uses eitthvert only as adj., eitthvað as subst.:
    1. each one, each single one; maðr er einn hverr, Edda 108; þær eru svá margar, at ein hver má vel endask, Eg. 414; ór þeirra fjórðungi sem ór einum hverjum öðrum, Íb. ch. 5; skal einn hverr ( each) þeirra nefna sér vátta, Grág. i. 74; jafnmikinn arf sem einn hverr ( each) sona hans, Sturl. ii. 77; fátt er svá herra einhverra hluta, of any single thing, Fms. iv. 175.
    β. joined to a superl. it strengthens the sense; ágætastr maðr einn hverr, one of the very first men, Nj. 282; vinsælastr höfðingi einhverr, highly popular, Fms. vii. 4; einhver drengilegust vörn, ix. 515.
    2. in an indefinite sense, some, somebody, a certain one; eitthvert ríki, Sks. 350; eina hverja nótt, some night, 686 B. 4; eitthvert sinn, once, sometime, Sturl. i. 77, Nj. 79; einhverju sinni, id., 2; einhvern dag, some day, Fms. v. 177, Ísl. ii. 212; eina hverja þessa tíð, about this time, N. G. L. i. 355; til einnar hverrar stefnu, to some meeting, Fb. i. 354; eins-hverja hluti, Stj. 156; með eins-hverjum sveini, 442; at ekki sé minna vert, at hlýða prests-messu nývígðs hinni fyrstu, heldr en biskups-messu einhverri, Bs. i. 131.
    β. used as subst.; einn hverr várr búandanna, Fms. i. 34; einn hvern manna hans, Eg. 258; einhverr í hverjum dal, Ld. 258, Nj. 192.
    γ. einhver-staðar (eins-hver-staðar, Fms. vii. 84), adv. somewhere, Grett. 130, Fms. iv. 57, Sd. 181.
    II. einn-saman, adj. ‘one together’ (vide einsamall), i. e. quite alone; maðrinn lifir ekki af einu-saman brauði, Matth. iv. 4; með einni-saman sinni sýn, með einni-saman sinni þefan, Stj. 93; ef útlegðir fara einar-saman, if it be solely a matter of outlay ( fine), Grág. i. 103; ef þat færi eitt-saman, ii. 10: of a woman, vera eigi ein-saman, to be not alone, to be with a child, Fms. iii. 109.
    III. with other words; einir … ýmissir, ‘one and sundry;’ various, mixed, Stj. 88, 204; eina hluti ok ýmissa, Fb. i. 191.
    β. hverr ok einn, ‘each and one,’ every one, 677. 1, H. E. i. 393, Rb. 492; fyrir hvern mun ok einn, Fas. i. 396.
    γ. einn ok sér-hverr, one and all.
    δ. einn sér, apart, for oneself, alone; Múspells-synir hafa einir sér fylking, Edda 41; einn sér, sole, Fms. ii. 308; sér einir, Sturl. ii. 53: metaph. singular, peculiar, ein var hón sér í lýðsku, Fs. 30.
    ε. sér-hverr, adj. every one, q. v.: eins-konar, adv. of one kind, Skálda 165; mod. indef. of a certain kind, a kind of: eins-kostar, adv. particularly, Ísl. ii. 322, Mork. 81.
    ζ. né einn, not one, none; in old writers usually so, but now and then contracted neinn (q. v.), and in mod. usage always so; né eina sekð, Grág. i. 136; né eitt úhreint, Stj. 409; né einu sinni, not once, Fms. xi. 13; né eins, not a single thing, 112; né eina herferð, vii. 28.
    η. fáir einir, only a few, in mod. usage in one word, nom. fáeinir, dat. fáeinum, gen. fáeinna: ein-stakr, single, q. v.: al-einn, alone, q. v.: ein-mana, q. v. (cp. Gr. μόνος): einum-megin, adv. on one side, Nj. 248 (vide vegr).

    Íslensk-ensk orðabók > EINN

  • 19 YFIR

    * * *
    prep. with dat. and acc.
    I. with dat. over, above (hvers manns alvæpni hekk y. rúmi hans); sitja y. borðum, to sit at table; s. yfir málum manna, to sit at, attend to cases, as judge; konungr y. Englandi, king over E.; vaka y. e-m, to wake or watch over;
    II. with acc.
    1) over, above (Skaði tók eitr-orm, ok festi upp y. hann); hann tók y. sik skikkjuna, he put on the mantle; komast y. e-t, to come by a thing;
    2) over, across, through (síðan fóru þeir y. Norðrá);
    3) fig. over, beyond; hafa vöxt y. e-n, to have growth over, be taller than; fram y. aðra menn, beyond, above other men;
    4) adverbial usages, sá kvittr kom y., passed over; kveld kemr y., evening draws on.
    * * *
    prep. with dat. and acc., also ellipt. or even as adv.; [in Goth. there are two forms, uf = Lat. sub, and ufar = Lat. super, which, as to the form, answer to Icel. ‘of’ and ‘yfir;’ but in reality ‘of’ is in the old vellums used indiscriminately, sometimes = um (q. v.), sometimes = yfir, see p. 462 and um (umb, of), p. 648 sqq.; ‘of’ as prep. is now obsolete, having been replaced, according to the sense, by um or yfir: Goth. ufar; A. S. ofer; Engl. over; O. H. G. ubar; Hel. ubar; Germ. über; Dan. over; Swed. öfver; Lat. super; Gr. υπέρ]:—over.
    A. WITH DAT. over, above; hvers manns alvæpni hékk yfir rúmi hans, Eg. 88; þriðja stendr yfir Niflheimi … brenn eldr yfir Bifröst, Edda 10; yfir lokhvílu sinni, Nj. 183; spretta skörum yfir sér, Fas. ii. 187; tjalda yfir skipi sínu. Eg. 373; jörð gróin yfir viði eðr beinum, Grág. ii. 354; sitja yfir borðum, matborði, dagverði, drykkju …, to sit at table over one’s meat, drink; Nj. 6, 68, Eg. 63, 407, 577, passim; sitja yfir dómum yfir málum manna, to sit at, attend to cases, as judge, Ó. H. 86; Olafr konungr hafði jafnan með sér tólf ena spökustu menn, þeir sátu yfir dómum með honum ok réðu um vandamál, id.; sitja yfir e-m, to sit over one (a sick person), Fms. vii. 166, ix. 250; styrma yfir e-m, Ld. 40.
    II. metaph. usages; görask konungr bæði yfir Mörkinni ok Hálogalandi, Eg. 71; konungr yfir Englandi, 263; biskup yfir þeim fjórðungi, Grág. i. 326; hafa vald yfir e-u, Fms. i. 227, x. 48; vera höfðingi ok herra yfir e-u, id.; Þorgils er þá var yfir Skagafirði, 61; dómandi allra mála yfir þeim ríkjum, Fas. i. 513; hann setti bróður sinn yfir Víkinni, Fms. i. 29; sektir yfir e-m, H. E. i. 420; til gæzlu yfir e-m, custody over one, Edda 21; vaka yfir e-m, to wake or watch over, Fms. i. 9, iv. 299; vöku vér hér hverja nótt á Aski yfir fé váru, Eg. 375: þú vart trúr yfir litlu, eg mun setja þig yfir mikið, Matt. xxv. 23; vil ek eigi hafa flimtan hennar né fáryrði yfir mér, Nj. 50; sitja yfir hlut e-s, 89 (see sitja I. 2); ok liggi sú íllska lengr yfir þeim, threatening them, Fms. x. 265; búa yfir brögðum, Fas. i. 290; hefi ek sét marga dýrliga hluti yfir honum, 623. 55; mér sýnisk svá mikit yfir þér, at mér byðr þat eitt í skap at þú verðir meira stýrandi, Bs. i. 468; allir þeir er nokkurr þrifnaðr var yfir, leystu sik á þrem vetrum, Fms. iii. 18; opt hafa orðit þvílíkar jarteinir yfir heiðnum mönnum, vii. 195; láta vel ílla … yfir e-u, Ld. 168, Hkr. i. 213, ii. 32 (see láta B. I. 2); láta hljótt yfir e-n, Nj. 232; þegja yfir e-u, Ld. 36; fögnuðr yfir e-u, joy over a thing, MS. 623. 23; aumhjartaðr yfir úförum hvers manns, Sks. 687; lýsa yfir e-u, to declare, Eb. 20, 250, Nj. 93, Ld. 164, 306, Fs. 13, 24, Eg. 141 new Ed., Gísl. 16, Ó. H. 101, 179, Bs. i. 95, 203, 268, 624, Fms. ii. 25, xi. 6, 25: hlyða e-m yfir, see hlýða.
    III. ellipt. or adverb, usages; eldr, ok katlar yfir, Eg. 238; ætlar hann at görask konungr yfir norðr þar, 71; yfir á Espihóli, Sturl. iii. 261.
    B. WITH ACC. over, above, denoting motion; limar hans dreifask yfir heim allan, Edda 10; drógu þeir netið yfir hann, … hlaupa yfir netið … hleypr hann yfir þinulinn, 40; þeir bundu yfir sik flaka af viði, Fms. ix. 421; Skaði tók eitr-orm ok festi yfir hann, Edda 40; hann tók yfir sik skikkjuna, ‘took clothes over himself,’ put on the mantle, Nj. 170; binda boð yfir miðjar dyrr, Gþl. 434; leggja e-t yfir altari þín, 655 xxiii; lauf ok limar tóku út yfir skipit, Ó. H. 36; hann felldi hvern yfir annan, Hkr. i. 151; cp. hverr um annan (um C. V); er aldr fór yfir hann, Ó. H. 123; sló miklum ótta yfir hirðmennina, struck great terror into the king’s men, Fas. i. 68; skjóta skjóli yfir e-n, Ld. 40; setja menn yfir ríki sitt, Eg. 7; at konungr mundi annan höfðingja setja yfir Norðymbra-land, Fms. i. 24; lét hann taka Knút til konungs yfir ríki þat allt, 112; komask yfir e-t, to come by a thing, Bárð. 175; láta lítið yfir sik, Fms. vii. 29.
    2. over, through, across; austr yfir Foldina, Fms. i. 52; hann gékk yfir mark þat, Eg. 490; fara yfir ás nokkurn, … klif bratt yfir at fara, 576; ríða yfir fljótið, Nj. 82; hverr reiddi yfir Markar-fljót, 142; yfir skóginn, Fms. v. 249; ríðu vestr yfir Lómagnúpssand, Nj. 255; yfir hafit, Fms. vi. 21; er hann kom suðr yfir Fjalir, iii. 36; sigla norðr yfir Foldina, viii. 132; síðan fóru þeir yfir Norðrá, Eg. 134; fara at veizlum yfir ríki sitt, Fms. i. 157; skógr er almannavegr liggr yfir, Fs. 4.
    II. metaph. over, beyond; hafa vöxt yfir e-n, to have growth over or above another, be taller, Fas. ii. 234; hafa höfuð ok herðar yfir e-n; fram yfir aðra menn, beyond, above, i. 27; yfir þat fram, beyond that, above that, Vm. 19; fram yfir Páskaviku, Sturl. i. 121; fram yfir Jól, Boll. 344; yfir hálf-þrítugt, Fms. ix. 33.
    III. of direction, with another prep.; yfir á Hól, Hrafn. 9; þeir fúru yfir a Katanes, Fms. ix. 424; þeir sigldu yfir undir Kaupmannaeyjar, 421; upp yfir; fram yfir Grjótteigsá, Hrafn. 6.
    IV. ellipt. and adverb, usages; sá kvittr kom yfir, passed over, Eg. 164; lesa yfir, to read, Dipl. iii. 10, Fms. x. 1; kveld kemr yfir, draws on, Finnb. 230; skýflóki gengr yfir, Bárð. 169; um nóttina þann tíma er hringdi yfir, Fms. x. 29; at hann myndi fljótara yfir bera ef hann riði, Hrafn. 7; hestrinn bar hann skjótt yfir ok víða, id.; undir at leiða eðr yfir at keyra, Gþl. 412; göra brú yfir, 411.
    2. with verbs; bera, gnæfa, taka yfir, to surpass, passim; vofa yfir, to impend; búa yfir e-u, see búa; hylma ylir, to conceal; bætr yfir, to mend; verpa yfir, to calculate; drepa yfir e-t, to hush down; fara yfir, to pass over; líta, sjá yfir, to oversee, superintend; líða yfir, to pass over, also to faint; stíga yfir, to overcome; staupla yfir, sjást yfir, to overlook, neglect, etc., see the verbs.
    3. var hann kátr yfir fram, exceedingly, Sturl. iii. 267; bjargit skútti yfir fram, Fms. vii. 81; sjá yfir upp, Edda 30.

    Íslensk-ensk orðabók > YFIR

  • 20 HÁLFR

    a.
    1) half; hálfr mánaðr, half a month, fortnight; til hálfs by a half; hálfr annar, þriði, fjórði, &c., one, two, three and a half; hálft annat hundrað, one hundred and a half; hálfr þriði tøgr manna, twenty-five men;
    2) neut. ‘hálfu’, by half, with a comparative in an intensive sense, much, far; hálfu verri, far worse; hálfu meira, far more; hálfu siðr, far less.
    * * *
    adj., hálf (hlf), hálft, freq. spelt halbr, halb er öld hvar, Hm. 52; [Goth. halbs; A. S. healf; Engl. half; Hel. halba; Germ. halb; Dan. halv; Swed. half]:—half; hálfr mánuðr, half a month, a fortnight, Nj. 4; þar átti hann kyn hálft, Eg. 288; hálf stika, half a yard, Grág. i. 498; hálf Jól, the half of Yule, Fs. 151, passim: adverb. phrases, til hálfs, by a half, Eg. 258, 304; aukinn hálfu, increased by half, doubled, Grág. i. 157, Gþl. 24.
    2. with the notion of brief, scant, little; sjá hálf hýnótt, that little night, Skm. 42; hálf stund, a little while; eg skal ekki vera hálfa stund að því, i. e. I shall have done presently, in a moment; cp. hálb er öld hvar, only half, Hm. 52; með hálfum hleif, with half a loaf, a little loaf of bread, 51: an Icel. says to his guest, má eg bjóða þér í hálfum bolla, í hálfu staupi, hálfan munnbita, and the like.
    II. in counting Icel. say, hálfr annarr, half another, i. e. one and a half; h. þriði, half a third, i. e. two and a half; h. fjórði, three and a half; h. fimti, four and a half, etc.; thus, hálfan annan dag, one day and a half; hálft annað ár, hálfan annan mánuð, h. aðra nótt; hálf önnur stika, a yard and a half, Grág. i. 498; hálfa fimtu mörk, four marks and a half, 391; hálft annat hundrað, one hundred and a half, Sturl. i. 186; hálfr þriði tögr manna, two decades and a half, i. e. twenty-five, men, Ísl. ii. 387; hálfan fimta tög skipa, Hkr. iii. 374: similar are the compd adjectives hálf-þrítugr, aged twenty-five; hálf-fertugr, aged thirty-five; hálf-fimtugr, hálf-sextugr, -sjötugr, -áttræðr, -níræðr, -tíræðr, i. e. aged forty-five, fifty-five, sixty-five, seventy-five, eighty-five, ninety-five, and lastly, hálf-tólfræðr, one hundred and fifteen, Eg. 84, Fms. i. 148, Greg. 60, Stj. 639, Bs. i. 54, 101, Hkr. (pref.), Mar. 32, Íb. 18, Grett. 162, Fs. 160: also of measure, hálf-fertugr föðmum, Landn. (App.) 324, Fms. vii. 217; hálf-þrítugt tungl, a moon twenty-five days’ old, Rb. 26: contracted, hálf-fjórðu mörk, three marks and a half, Am. 63; hálf-fimtu mörk, four marks and a half, Jm. 36: as to this use, cp. the Germ. andert-halb, dritt-halb, viert-halb, etc., Gr. τρίτον ἡμιτάλαντον ( two talents and a half), Lat. sestertius.
    III. neut. hálfu with a comparative, in an intensive sense, far; hálfu verri, worse by half, far worse; hálfu meira, far more, Fms. vi. 201; hálfu heilli! Fb. i. 180; hálfu síðr, far less, Þórð. 41 new Ed., Fb. ii. 357; fremr hálfu, much farther ago, Hðm. 2; h. lengra, Bs. ii. 48; h. betri, better by half; h. hógligra, far snugger, Am. 66; hálfu sæmri, Fb. ii. 334.
    β. with neg. suff.; hálft-ki, not half; at hálft-ki má óstyrkð ór bera, Greg. 54.
    IV. a pr. name, rare, whence Hálfs-rekkr, m. pl. the champions of king Half, Fas.: Hálf-dan, m. Half-Dane, a pr. name, cp. Healf-Danes in Beowulf, Fms.
    B. The COMPDS are very numerous in adjectives, nouns, and participles, but fewer in verbs; we can record only a few, e. g. hálf-afglapi, a, m. half an idiot, Band. 4 new Ed. hálf-aukinn, part. increased by half, H. E. ii. 222. hálf-áttræðr, see above. hálf-bergrisi, a, m. half a giant, Eg. 23. hálf-berserkr, m. half a berserker, Sd. 129. hálf-björt, n. adj. half bright, dawning. hálf-blandinn, part. half blended, Stj. 85. hálf-blindr, adj. half blind. hálf-bolli, a, m. half a bowl (a measure), N. G. L. ii. 166. hálf-breiðr, adj. of half breadth, Jm. 2. hálf-brosandi, part. half smiling. hálf-bróðir, m. a half brother (on one side). hálf-brunninn, part. half burnt. hálf-bræðrungr, m. a half cousin, K. Á. 140. hálf-búinn, part. half done. hálf-dauðr, adj. half dead, Sturl. ii. 54, Magn. 530, Hkr. iii. 366. hálf-daufr, adj. half deaf. hálf-deigr, adj. damp. hálf-dimt, n. adj. half dark, in twilight. hálf-drættingr, m. a fisher-boy, who gets half the fish he catches, but not a full ‘hlutr.’ hálf-ermaðr, part. half sleeved, Sturl. iii. 306. hálf-etinn, part. half eaten, Al. 95. hálf-eyrir, m. half an ounce, Fms. x. 211. hálf-fallinn, part. half fallen, K. Á. 96; h. út sjór, of the tide. hálf-farinn, part. half gone. hálf-fertrugr, hálf-fimti, hálf-fimtugr, hálf-fjórði, see above (II). hálf-fífl, n. and hálf-fífla, u, f. half an idiot, Fms. vi. 218, Bs. i. 286. hálf-fjórðungr, m. half a fourth part, Bs. ii. 170. hálf-frosinn, part. half frozen. hálf-fúinn, part. half rotten. hálf-genginn, part. halving. hálf-gildi, n. half the value, Gþl. 392. hálf-gildr, adj. of half the value, N. G. L. hálf-gjalda, galt, to pay half, N. G. L. i. 174. hálf-grátandi, part. half weeping. hálf-gróinn, part. half healed. hálf-görr, part. half done, only half done, left half undone, Fms. ii. 62; litlu betr en hálfgört, Greg. 24. hálfgörðar-bóndi, a, m. a man who has to furnish half a levy, D. N. hálf-hélufall, n. a slight fall of rime, Gísl. 154. hálf-hlaðinn, part. half laden, Jb. 411. hálf-hneppt, n. adj. a kind of metre, Edda 139. hálf-hræddr, adj. half afraid. hálf-kirkja, u, f. a ‘half-kirk,’ = mod. annexía, an annex-church, district church, or chapel of ease, Vm. 126, H. E. i. 430, ii. 138, Am. 28, Pm. 41, Dipl. v. 19; distinction is made between al-kirkja, hálf-kirkja, and bæn-hús, a chapel. hálf-kjökrandi, part. half choked with tears. hálf-klæddr, part. half dressed. hálf-konungr, m. a half king, inferior king, Fms. i. 83. hálf-kveðinn, part. half uttered; skilja hálfkveðit orð, or hálfkveðna vísu = Lat. verbum sat, MS. 4. 7. hálf-launat, n. part. rewarded by half, Fms. ii. 62, Grág. i. 304. hálf-leypa, u, f. a half laupr (a measure), B. K. passim, hálf-leystr, part. half loosened, Greg. 55. hálf-lifandi, part. half alive, half dead, Mar. hálf-litr, adj. of a cloak, of two colours, one colour on each side, Fms. ii. 70, Fas. iii. 561, Sturl. ii. 32, iii. 112, Fær. 227, Bs. i. 434. hálf-ljóst, n. adj.; pá er hálfljóst var, in twilight, Sturl. iii. 193. hálf-lokaðr, part. half locked. hálf-mætti, n. ‘half might,’ opp. to omnipotence, Skálda 161. hálf-mörk, f. half a mark, Vm. 80, 126. hálf-nauðigr, adj. half reluctant, Fms. xi. 392. hálf-neitt, n. adj. ‘half-naught,’ trifling, Fas. i. 60. hálf-níð, n. half a lampoon, Fms. iii. 21. hálf-níræðr, see above (II). hálf-nýtr, adj. of half use, Rb. 86. hálf-opinn, adj. half open. hálf-prestr, m. a ‘half-priest,’ a chaplain to a hálfkirkja, Sturl. ii. 178. hálf-pund, n. half a pound, Gþl. 343. hálf-raddarstafr, m. a semivowel, Skálda 176, 178. hálf-reingr, a, m. a half scamp, Bs. i. 517. hálf-rétti, n. a law term (cp. fullrétti, p. 177), a slight, a personal affront or injury of the second degree, liable only to a half fine; e. g. hálfréttis-orð is a calumny in words that may be taken in both senses, good and bad; whereas fullréttis-orð is downright, unmistakable abuse, Grág. ii. 144; hence the phrases, mæla, göra hálfrétti við e-n, i. 156, 157, ii. 153. hálfréttis-eiðr, m. an oath of compurgation to be taken in a case of h., N. G. L. i. 352. hálfréttis-maðr, m. a man that has suffered hálfrétti, Gþl. 105, 200. hálfréttis-mál, n. a suit of a case of h., N. G. L. i. 314. hálf-róinn, part. having rowed half the way, half-way, Fms. viii. 312. hálf-róteldi, n., prob. corrupt, Fms. xi. 129. hálf-rými, n. a naut. term, half a cabin, one side of a ship’s cabin, Fms. viii. 138, ix. 33, x. 157, Hkr. i. 302. hálfrýmis-félagar, m. pl. messmates in the same h., Edda 108. hálfrýmis-kista, u, f. a chest or bench belonging to a h., Fms. viii. 85. hálf-rökit (-rökvit, -rökvat), n. adj. half twilight, in the evening, Grett. 137, 140 A; hálf-rökvat is the mod. form, which occurs in Grett. 79 new Ed., Jb. 176, Al. 54; vide rökvit. hálf-sagðr, part. half told; in the saying, jafnan er hálfsögð saga ef einn segir = audiatur et altera pars, Grett. 121. hálf-sextugr, see hálfr II. hálf-sjauræðr, adj. = hálfsjötugr, Stj. 48. hálf-sjötugr, see hálfr II. hálf-skiptr, part. = hálflitr, Fms. ii. 170, Sturl. iii. 112. hálf-sleginn, part. half mown, of a field. hálf-slitinn, part. half worn. hálf-sofandi, part. half asleep. hálf-sótt, n. part. half passed; hálfsótt haf, a half-crossed sea. hálf-systkin, n. pl. half brother and sister, cp. hálfbróðir. hálf-systur, f. pl. half sisters. hálf-tíræðr, see hálfr II. hálf-troll, n. half a giant, Eg. 1, Nj. 164 (a nickname). hálf-tunna, u, f. half a tun, Vm. 44. hálf-unninn, part. half done, Fas. ii. 339. hálf-vaxinn, part. half grown. hálf-vegis, adv. by halves. hálf-virði, n. half worth, Jb. 403, Glúm. 347, Sturl. ii. 132. hálf-visinn, part. and hálf-vista, adj. half withered, and medic. palsied on one side. hálf-viti, a, m. a half-witted man. hálf-votr, adj. half wet. hálf-vætt, f. half weight (a measure), Dipl. iv. 8, Fas. iii. 383. hálf-þrítugr, see hálfr II; spelt half-ðritogr, Js. 79. hálf-þurr, adj. half dry. hálf-þverrandi, part. half waning, Js. 732 (of the moon). hálf-þynna, u, f. a kind of small axe, Gþl. 103, 104, Lv. 35. hálf-ærinn, part. half sufficient, Fms. viii. 440. hálf-ærr, adj. half mad, Sks. 778.
    II. in mod. usage hálf is freq. used = rather, e. g. hálf-kalt, adj. rather cold: hálf-feginn, adj., eg er hálffeginn, I am rather glad: e-m er hálf-íllt, hálf-bumult, hálf-óglatt, n. adj. one feels rather ill: hálf-hungraðr, hálf-svangr, hálf-soltinn, hálf-þyrstr, adj. rather hungry, rather thirsty, etc., and in endless compds.

    Íslensk-ensk orðabók > HÁLFR

См. также в других словарях:

  • ca — ab·a·ca; aba·ca·te; aba·ca·xi; ab·di·ca·ble; ab·di·ca·tion; ab·di·ca·tor; ab·ra·ca·dab·ra; ac·ca; ac·ciac·ca·tu·ra; ace·ti·fi·ca·tion; acid·i·fi·ca·tion; ac·ro·tho·rac·i·ca; ac·ti·fi·ca·tion; ad·ju·di·ca·taire; ad·ju·di·ca·tio; ad·ju·di·ca·tion;… …   English syllables

  • The Spurs — Tottenham Hotspur Voller Name Tottenham Hotspur Football Club Ort London Tottenham Gegründet 1882 als …   Deutsch Wikipedia

  • Tottenham Hotspur F.C. — Tottenham Hotspur Voller Name Tottenham Hotspur Football Club Ort London Tottenham Gegründet 1882 als …   Deutsch Wikipedia

  • Tottenham Hotspurs — Tottenham Hotspur Voller Name Tottenham Hotspur Football Club Ort London Tottenham Gegründet 1882 als …   Deutsch Wikipedia

  • Hand — 1. Alle Händ voll to dohne, seggt de ol Zahlmann1, on heft man êne. (Insterburg.) – Frischbier2, 1469. 1) Der Name eines Feldwächters in Insterburg. 2. Alten Händen hilft kein Nagelschminken. – Laus. Magazin, XXX, 251. Russisch Altmann V, 85. 3.… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Arbeiten — 1. Arbeite, als wolltest du ewig leben, und sei fromm, als solltest du diese Stunde sterben. – Egenolff, 76b; Agricola, 98. Lat.: Serere ne dubites. (Tappius, 166a.) – Omnem crede diem tibi diluxisse supremum. (Horaz.) – Tanquam perpetuo victurus …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Tottenham Hotspur — Voller Name Tottenham Hotspur Football Club Ort London Tottenham …   Deutsch Wikipedia

  • au-lo-s (: ēu-l-) (*heu-l-) —     au lo s (: ēu l ) [*heu l ]     English meaning: tube, hole, *street     Deutsche Übersetzung: “Röhre, längliche Höhlung”     Material: Gk. αὐλός m. “ pipe flute, long cavity “, ἔν αυλος m. “ riverbed “, αὐλών m. f. “ mountain valley, gulch,… …   Proto-Indo-European etymological dictionary

  • Glück — 1. Am Glück ist alles gelegen. Frz.: Il n y a qu heure et malheur en ce monde. Lat.: Fortuna homini plus quam consilium valet. 2. Bâr d s Glück hat, fürt di Braut hem. (Henneberg.) – Frommann, II, 411, 141. 3. Bei grossem Glück bedarf man gute… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Arbeit — 1. Angefangene Arbeit ist halb gethan. Frz.: Besogne commencée est à moitié faite. – Besogne qui plaît est à moitié faite. 2. An der Arbeit erkennt man den guten Arbeiter. (Lit.) Frz.: A l ouvrage on connaît l ouvrier. 3. An gethane Arbeit denkt… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Gramática del húngaro — Contenido 1 Comparación con el castellano 2 Notación 3 Fonética 3.1 Abecedario …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»